علمی - پژوهشی
نسبیّت اینشتین و مسئلة معقولیت علمی در فلسفة کاسیرر

امیر حاجی زاده؛ حسین کلباسی اشتری

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1399، صفحه 7-32

چکیده
  با ظهور نظریة نسبیّت خاص، که در آن مفاهیم زمان و فضای مطلق کنار گذاشته می‌شوند و نسبیّت عام، که با تعبیرِ تجربی از هندسه و توجه به هندسة نااُقلیدسی همراه است، برخی عناصر مبنایی در نقد اول کانت، از جمله مفاهیم زمان و فضای مطلق و جایگاه هندسة اُقلیدسی به‌عنوان گنجانیدة شهودِ فضاییِ محض، متزلزل گشتند و همین امر واکنش‌های متفاوتی را ...  بیشتر

علمی - پژوهشی
پلورالیسمِ اجماع-بنیاد همچون فراروایت (مطالعه موردی: تحلیل گفتمان انتقادی برنامه‌های پرگار از شبکه بی‌بی‌سی فارسی)

عارف دانیالی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1399، صفحه 33-58

چکیده
   این مقاله با روش تحلیل گفتمان انتقادیِ لاکلاو و موفه به بررسی مجموعه برنامه­های پرگار(شبکه بی­بی­سی فارسی) می­پردازد و می­خواهد نشان دهد که چگونه در این برنامه­ها نوعی «پلورالیسمِ اجماع-بنیاد» پیش­فرض گرفته می­شود که به ترس از تفاوت­ها منتهی می­شود. مسأله مقالۀ حاضر این است: چرا پلورالیسم آنتاگونیستی به ...  بیشتر

علمی - پژوهشی
رابطۀ زبان و شناخت در فلسفۀ افلاطون

امیرحسین ساکت

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1399، صفحه 59-71

چکیده
  مسألۀ زبان در فلسفۀ افلاطون مسأله‌ای ثانوی و از فروع نظریۀ شناخت است. به عقیدۀ او شناخت حقیقی، شناخت ایده‌ها ست، اما مسأله این است که شناخت آن‌ها تنها از طریق شناخت محسوسات امکان‌پذیر می‎‌شود و از این‌رو تبیین ارتباط میان ایده‌ها و محسوسات، و یافتن واسطه‌ای که آن‌ها را به یکدیگر پیوند دهد، از بغرنج‌ترین مسائل فلسفۀ افلاطون ...  بیشتر

علمی - پژوهشی
بررسی تحلیلی تجربۀ عرفانی در روان‌شناسی فرافردیِ استانسیلاو گراف

یاسمن سلمانی؛ علی سنایی؛ قربان علمی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1399، صفحه 73-93

چکیده
  در این نوشتار جایگاه تجارب عرفانی در روان‌شناسی فرافردی استانیسلاو گراف از منظر فلسفه ذهن بررسی و تحلیل می‎‌شود. گراف برخلاف دیدگاه رایج در روان‌شناسی آکادمیک، تجارب عرفانی را زمینه‌ای برای دسترسی به سطوح عمیق‌تر روان و آگاهی می‌داند. او از الگوی هولوگرافیک در فیزیک بوهم برای تبیین ظهور آگاهی در تمام مراتب هستی استفاده می‌کند ...  بیشتر

علمی - پژوهشی
شنیدن معنا: دفاعی از دیدگاه ادراک ویژگی‌های سطح بالا در تجربۀ ادراک شنیداری

ابوالفضل صبرآمیز؛ مهدی ذاکری

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1399، صفحه 95-116

چکیده
  آیا تجربۀ شنیداری ما از اصوات زبانی در زبانی که می‌شناسیم، شامل ویژگی‌های معنایی است یا خیر. برخی از فلاسفه از این دیدگاه دفاع کرده‌اند که تجربۀ ادراک شنیداری ما شامل ویژگی سطح بالایی همچون معنا یا ساختار معنایی است. نقدهای مختلفی به این رویکرد وارد شده است که دو تا از مهم‌ترین این نقدها، یکی نقد مبتنی بر شنیدن کلمات هم‌آوا با معانی ...  بیشتر

علمی - پژوهشی
عالم مثال و نظام نوری شیخ اشراق

زهرا عسلی؛ حسن بلخاری قهی؛ مهدی حسینی؛ عباس ذهبی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1399، صفحه 117-130

چکیده
  الم مُثُلِ معلّقه به‌عنوان رابط میان دو عالم معقول و عالم محسوس در حکمت اشراق از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. سهروردی اولین حکیمی است که در فلسفۀ اسلامی از عالم مثال سخن می‌گوید. این عالم در فلسفۀ سهروردی کارکردهای زیادی دارد و بسیاری از عجایب عالم از جمله قیامت و رستاخیز، معجزات پیامبران و کرامات اولیا را توجیه می‌کند. در این تحقیق، ...  بیشتر

علمی - پژوهشی
واژه و وجود: معناشناسی واژۀ نبی از رهگذرِ وجودشناسیِ عرفانیِ ابن‌عربی

علیرضا فاضلی؛ سید مصطفی موسوی اعظم؛ محمد علی عباسی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1399، صفحه 131-151

چکیده
  یکی از مسائل اختلافی میان عالمان سنت اسلامی در حوزۀ تفسیر قرآن، که از دیرباز تاکنون همواره محل نزاع بوده، اختلاف در ریشۀ واژۀ «نبی» است. برخی این واژه را برآمده از «نبأ» به معنای خبر می‌دانند و برخی از «نبو» به معنی بلندی و رفعت. ابن‌عربی هر دو ریشه را در مادۀ نبی پذیرفته است و طبق نظریۀ او «نبی مهموز» فرع و متولد ...  بیشتر

علمی - پژوهشی
بررسی انتقادات شاکل علیه نظریه هنجارمندی باور: ارائه «شاهدی» در دفاع از هنجار صدق و معرفت

مقداد قاری؛ سید علی کلانتری

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1399، صفحه 153-180

چکیده
  بنا بر نظریۀ هنجارینگیِ باور در معرفت‌شناسی، باور حالت ذهنی هنجارین می‌باشد. نسخه‌های متعددی از این نظریه در متون فلسفی موجود است که در این مقاله به بررسی دو نسخۀ معروف از آن‌ها خواهیم پرداخت. نسخۀ اول ناظر به هنجاری است که اصطلاحا «هنجار صدق» نامیده می‎‌شود؛ بر اساس این هنجار «شخص باید به p باور داشته باشد اگر و فقط اگر ...  بیشتر

علمی - پژوهشی
مشخصات هنر حکمی در حکمت متعالیه

نفیسه مصطفوی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1399، صفحه 181-201

چکیده
  ملاصدرا به هنرها با عنوان «صنایع لطیفه» امعان نظر داشته و گونه‌ای از شعر را «شعر حکمی» می‌نامد. وی برخی از هنرمندان را در زمرۀ حکما نام می‌برد که این دو رویکرد، اساس تعمیم شعر حکمی به هنر حکمی در این تحقیق است. آشنایی با مراتب حکمت، معرفی موانع نیل به آن و تبیین مشخصات بارز هنرهای حکمی از مباحثی ست که در این مجال بدان پرداخته ...  بیشتر

علمی - پژوهشی
تحلیل هایدگر از واقع بودگی مسیحی

محمدمهدی میثمی؛ اصغر واعظی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1399، صفحه 203-226

چکیده
  هایدگر با نقد رویکرد نظری بر تجربۀ زیستن به‌مثابه موضوع اساسی فلسفه تاکید می‌کند. در این میان، تحلیل زندگی مسیحی، الگویی برای خصلت‌نمایی واقع‌بودگی به دست می‌دهد که هایدگر در هستی و زمان از آن بهره می‌برد. زندگی مسیحی با تأکید بر ورود به حوزۀ عملی به‌عنوان اساس ایمان در مقابل متافیزیک نظریه‌محور یونانی قرار می‌گیرد. ورود به این ...  بیشتر

علمی - پژوهشی
صورت سمبلیک هنر در دستگاه فلسفی ارنست کاسیرر

رضا میرمبین؛ دکتر علی مرادخانی؛ سیدعبدالمجید شریف زاده

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1399، صفحه 227-243

چکیده
  فلسفۀ صورت‌های سمبلیک ارنست کاسیرر امکانی ویژه را برای بازخوانی نحوۀ تکوین شناخت انسان به‌ویژه در اذهان بدوی بشر و دربارۀ اندیشۀ اسطوره‌ای عرضه می‌کند. مراحل شناخت طبق این فلسفه، از تفکر مبتنی بر اسطوره آغاز شده و با گذر از دین و عرفان به هنر و علم و دیدگاه استعلایی کانت می‌رسد. لیکن علی‌رغم تأکید او بر اهمیت هنر در جای‌جای آثار ...  بیشتر

علمی - پژوهشی
نقدی بر مبانی نظریۀ کنش ارتباطی در اندیشۀ یورگن هابرماس

مرتضی نوری

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1399، صفحه 245-265

چکیده
  یورگن هابرماس، به‌عنوان شناخته‌شده‌ترین هوادار آرمان‌های روشنگری در عصر حاضر، دفاع از این آرمان‌ها، به ویژه آرمان رهایی از سلطه و سرکوب، را در گرو درانداختنِ نظریه‌ای می‌داند که مقید به زمینه‌های بومی و محلی نباشد و بتواند نوعی اخلاقِ گفتمانی را بر پایۀ بنیان‌هایی جهان‌شمول توجیه کند. او برای طرح چنین نظریه‌ای عمدتاً به مفاهیم ...  بیشتر