,
نوع مقاله : علمی - پژوهشی
10.29252/kj.2021.100809
چکیده
این مقاله با روش تحلیل گفتمان انتقادیِ لاکلاو و موفه به بررسی مجموعه برنامههای پرگار(شبکه بیبیسی فارسی) میپردازد و میخواهد نشان دهد که چگونه در این برنامهها نوعی «پلورالیسمِ اجماع-بنیاد» پیشفرض گرفته میشود که به ترس از تفاوتها منتهی میشود. مسأله مقالۀ حاضر این است: چرا پلورالیسم آنتاگونیستی به روایت لاکلاو و موفه در برنامههای پرگار مسکوت گذاشته شده است؟ پلورالیسم اجماع-بنیاد بر «شباهت های فرهنگی» تاکید میکند، اما پلورالیسم آنتاگونیستی به «تفاوتها» معطوف است. یافتههای پژوهش حاضر نشان داد که در برنامههای پرگار با تاکید بر شباهتمحوری، ادیان ابراهیمی در برابر ادیان شرقی جایگاه فروتری مییابد؛ «توحید» در برابر «شرک» به ضد ارزش تبدیل میشود و اسلام با مفهوم «شهروند جهانی» در تعارض قرار میگیرد. اسلامهراسی جایگزین کمونیسمهراسی در جنگ سرد میشود. لاکلاو و موفه معتقدند که پلورالیسمِ اجماع-بنیاد همچون فراروایت پاسخگوی جهان پیچیدۀ معاصر نیست. باید بجای یکدستسازیِ صوری، به تفاوتها اجازۀ ظهور داد.قاطبۀ کارشناسان پرگار رویکردی یکجانبه به مفهوم پلورالیسم دارند و چندان به پیشفرضهای خویش همچون باور به چندصدایی، حرمتنهادن به ادیان و فرهنگهای بومی پایبند نیستند. در تمامی این برنامهها هژمونی لیبرالیسم غربی مسلم گرفته شده است.نگارنده، فراسوی دوقطبی لیبرالیسم-کمونیسم، راه سومی را پیشنهاد میکند که از آن به پلورالیسمِ آنتاگونیستی تعبیر میشود.
پترسون و دیگران (1393)، عقل و اعتقاد دینی، ترجمۀ احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو
رشیدیان، عبدالکریم (1393)، فرهنگ پسامدرن، تهران: نشر نی
ژیژک، اسلاوی (1384)، "دموکراسی صوری و ناخرسندیهای آن"، ترجمۀ صالح نجفی، در گزیده مقالات اسلاوی ژیژک، گزینش و ویرایش: مراد فرهادپور، مازیار اسلامی و امید مهرگان، تهران: گامنو
ژیژک، اسلاوی (1384)، "ژاک رانسیِر و سیاست رادیکال"، ترجمۀ صالح نجفی، در گزیده مقالات اسلاوی ژیژک، گزینش و ویرایش: مراد فرهادپور، مازیار اسلامی و امید مهرگان، تهران: گام نو
فرهادپور، مراد (1382)، بادهای غربی، تهران: انتشارات هرمس
کاظمی، اخوان (1391)، بهرام، "نقد و ارزیابی تحلیل گفتمانی لاکلا و کاربرد آن در سیاست"، در فصلنامۀ علمی-پژوهشی سیاست، زمستان، شمارۀ 14، صص1-22
لاکلاو و موفه (1393)، هژمونی و استراتژی سوسیالیستی، ترجمۀ محمد رضایی، تهران: نشر ثالث
لاکلاو، ارنستو (1384)، "واسازی،عملگرایی، هژمونی"، در دیکانستراکشن و پراگماتیسم، ترجمۀ شیوا رویگران، تهران:گام نو
لیوتار، فرانسوا (1381)، وضعیت پستمدرن، ترجمۀ حسینعلی نوذری، تهران: گام نو
مقدمی، محمدتقی (1390)، "نظریه تحلیل گفتمان لاکلا و موف و نقد آن"، در فصلنامۀ علمی-پژوهشی معرفت فرهنگی اجتماعی، سال دوم، بهار، شماره دوم، صص90-124
موفه، شانتال (1387)، "تکثرگرایی و دموکراسی مدرن: دور و برِ کارل اشمیت"، ترجمۀ علی عباس بیگی و مجتبا گلمحمدی، در قانون و خشونت (گزیده مقالات)، ویرایش مراد فرهادپور و دیگران، تهران: فرهنگ صبا
موفه، شانتال (1389)، "واسازی، عملگرایی و سیاست دموکراتیک"، در دیکانستراکشن و پراگماتیسم، ترجمۀ شیوا رویگریان، تهران: گام نو
موفه، شانتال (1391)، دربارۀ امر سیاسی، ترجمۀ منصور انصاری، تهران: رخداد نو