نظریه سلسله مراتب موجودات در اندیشه سنایی

سیدعلی هاشمیان بجنورد؛ احمد خاتمی

دوره 15، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 293-317

چکیده
  یکی از راهکارهایی که فلاسفه برای توجیه پدیدآمدنِ کثرت از وحدت ارائه داده‌اند درنظرگرفتنِ سلسله‌مراتبی برای موجودات بوده است. سنایی غزنوی ازجمله اندیشمندانی است که به سلسله‌مراتبی برای موجودات قائل بوده و در این بحث تحت‌تأثیر نوافلاطونیان بوده است. اما سنایی از حکمت دینی نیز تأثیر پذیرفته است. همین امر موجب شده که نظر او در عین ...  بیشتر

فاعل شناسایی در تفکر کانت و ملاصدرا؛ لوازم و پیامدها

محمد نجاتی؛ محسن محمودی؛ یاسر سالاری

دوره 12، شماره 1 ، مرداد 1398، ، صفحه 259-282

چکیده
  کانت و ملاصدرا به عنوان دو فیلسوف بزرگ با وجود تفاوت در سپهر معرفتیشان در برخی مواضع همچون فاعل شناسی قابل مقایسه هستند. نفس در تفکر کانت توانایی اش در فرایند شناخت به شدت محدود گشته و متاثر از فیلتر های چندگانه نفس است. کانت ضمن تفکیک عالم نومن و فنومن، شناخت نفس صرفا در قسم ادراکات تجربی ماخوذ از فنومن موجودات منحصر می کند. وی به واسطه ...  بیشتر

مراحل ادراک در فلسفۀ ملاصدرا

حجت الله رفیعی

دوره 8، شماره 1 ، شهریور 1394، ، صفحه 97-122

چکیده
  تاریخچه معرفت‌شناسی نشان می‌دهد که متفکران مسلمان همواره به اهمیّت و ابعاد مختلف علم و معرفت توجه داشته و به فراخور نیاز، مطالبی را در این زمینه ضمن مباحث خود ارائه کرده‌اند و یکی از عوامل اصلی توجه متفکران مسلمان به علم و معرفت اهمیتی است که اسلام به مقولۀ علم داشته است. در نگاه اوّل در بسیاری موارد اثر یا فصل مستقلّی در این مورد ...  بیشتر

تحلیل جایگاه آگاهی در علم‌النفس ارسطو از منظر فلسفۀ ذهن معاصر

علی سنایی

دوره 6، شماره 2 ، اسفند 1392

چکیده
  اصطلاح آگاهی در فلسفۀ ذهن معاصر، ریشه در خوانش روان‌شناختی دکارت و افلاطونیان کمبریج در قرن هفدهم دارد؛ ولی می‌توان افق دیدگاه ارسطو دربارۀ ادراک حسی را از جهاتی خاص به مبحث آگاهی در فلسفۀ امروز نزدیک کرد. ارسطو بحث ادراک حسی را در چارچوب رابطۀ نفس- بدن طرح می‌کند، بنابراین ابتدا با تحلیل معنایی جوهر، به رابطه نفس- بدن می‌پردازیم. ...  بیشتر

جایگاه معاد در فلسفۀ ابن‌ سینا

نصرالله حکمت؛ محبوبه حاجی زاده

دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1392

چکیده
  معاد در فلسفۀ ابن‌سینا بسیار مورد توجه قرار گرفته است. اهمیت این موضوع از وفور تألیفات وی که به معاد اختصاص یافته، آشکار می‌شود. آنچه در مورد ابن‌ سینا محلّ مناقشه است، دیدگاه وی نسبت به معاد جسمانی است. مسألۀ معاد در فلسفۀ ابن‌ سینا، بین نفی و اثبات جسمانی بودن معاد معلق است. در آثار ابن ‌سینا دو دیدگاه اصلی در بحث از معاد جسمانی ...  بیشتر

ابن سینا و نقض انحصار تأثیر در اجسام از مجاری سه گانه

امیر عباس صالحی؛ سید پیام کمانه

دوره 5، شماره 1 ، شهریور 1391

چکیده
  تأثیر نفس در عالم عنصری و غرایبی نظیر چشم زخم همواره محل چالش بوده است. شیخ الرئیس در نمط دهم اشارات این امور را ممکن دانسته و محال بودن آنها را از جانب کسانی می‌داند که مجاری تأثیر در جسم را منحصر در سه راه تماس، ارسال جزء و یا انفاذ کیفیت در واسطه می پندارند. ابن سینا خود، این انحصار را نمی پذیرد. بدین معنا که برای تأثیر در جسم، لازم ...  بیشتر

جایگاه ابن‌سینا در اندیشۀ مارسیلیو فیچینو در باب انبیای الهی

معصومه سلیمانی

دوره 4، شماره 1 ، شهریور 1390

چکیده
  مقالۀ حاضر جایگاه انبیای الهی در افکار فیچینو (1433- 1499 م) و تأثیر ابن‌سینا بر اندیشۀ وی را بررسی می‌کند. ضرورت وجود نبی در جامعه و همچنین قانون الهی، عقول و معجزه، از موضوعات دیگری است که در مقالۀ حاضر مدنظر قرار خواهد گرفت. مارسیلیو فیچینو در دیدگاه خود دربارۀ انبیاء الهی و ابزار صدق دعوی نبوت- معجزه- و قانون الهی، به دو بخش الهیات و ...  بیشتر

جهانشناسی فلسفی تا دورة یونانی مابی و تفسیر تیمائوس

مزدک رجبی

دوره 2، شماره 2 ، اسفند 1388

چکیده
  تیمائوس از مهمترین کارهای افلاطون است. این أثر به راستی کاری جامع در باب نظریة جهانشناسی یا طبیعیات افلاطون است و پس از وی در ادوار گوناگون زمانی تا پایان فلسفة یونان یعنی سده ششم پیش از میلاد، همواره مورد توجه و اقبال بوده و تفاسیر گوناگونی بر آن نگاشته شده است. این مقاله تلاش می‌کند تا به سیر تحول چگونگی فهم آن تا زمان پروکلوس، به ...  بیشتر

ماهیت نفس ارسطویی از دید افلوطین (در کتاب اثولوجیا)

سید حسن احمدی؛ حسن عباسی حسین‌آبادی

دوره 2، شماره 1 ، شهریور 1388

چکیده
  در این مقاله به بررسی تعریف مشهور ارسطویی نفس از نگاه کتاب اثولوجیا پرداخته شده است. افلوطین خود در کتاب تاسوعات در جانب وجه سلبی علم النفس خویش و در دفاع از موضع افلاطونی خود دربارة ذات و ماهیت مجرد و روحانی نفس، آراء رواقیان و اپیکوریان را که قائل به مادیت و جسمانیت نفس بوده وهمچنین اقوال فیثاغوریان و ارسطو را که به نوعی نفس را مرتبط ...  بیشتر