استعاره‌های مفهومی علیت در دیدگاه لیکاف

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسندگان

دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

استعاره در دیدگاه سنتی نوعی آرایه­ی ادبی محسوب می­شود. توصیه ارسطو و حکمای مسلمان این است که  کاربرد استعاره باید منحصر در متون ادبی باقی بماند. لیکاف با نقد این دیدگاه بیان می­دارد که استعاره بخش جدایی ناپذیری از فرایند تفکر در انسان است. اندیشه استعاری امری اجتناب ناپذیر، فراگیر و معمولا ناآگاهانه است. استعاره مفهومی در واقع یک قلمرو ذهنی را بر حسب قلمروی ذهنی دیگر مفهوم­سازی می­کند.در این مقاله ابتدا به  معرفی نظریه معاصر استعاره که توسط لیکاف ارائه شده است، می­پردازیم. سپس در پرتوی نظریه مذکور، مفهوم علیت را مورد بررسی قرار می­دهیم. استفاده از مفهوم مذکور منحصر به فلسفه نیست. بلکه در تمامی متون علمی و همچنین زبان متعارف می­توان این مفهوم را مشاهده کرد. لیکاف می­کوشد که با نگاهی کلان به این مفهوم، نشان دهد که  میان کاربرد متعارف و فلسفی این مفهوم ارتباطی منسجم و هماهنگ  برقرار است. مفهوم علیت شامل یک بخش نحیف تحت اللفظی و بسط­های گسترده استعاری است. هر یک از تئوری­های فلسفی علیت در واقع حاصل تمرکز بر بخشی از این استعاره­های علّی است. علل چهارگانه ارسطویی نیز از این قاعده مستثنا نیستند و مبتنی بر بنیان­هایی استعاری شکل گرفته­اند.     

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Conceptual metaphors of causality in the Lakoff’s view

چکیده [English]

In traditional view, metaphor is considered as a kind of rhetorical device. Aristotle and Muslim philosophers recommend that the use of metaphors should be restricted to literature. Lakoff point out that metaphor is an integral part of human thinking process. Metaphorical thought is unavoidable, ubiquitous, and mostly unconscious. Conceptual metaphors actually conceptualize one mental domain in terms of another.

In this paper, the contemporary theory of metaphor, proposed by Lakoff , is first introduced. In this theory, concept of causality is examined. Use of this concept is not restricted to philosophy, but this concept can be seen in all scientific texts and ordinary language. Lakoff tries to show that there is a consistent correspondence between ordinary and philosophical usages of this concept. Concept of causality includes one thin part of literal meaning and wide metaphorical extensions. Any philosophical theory of causation is in fact the result of focus on some part of causal metaphors. The four Aristotelian causes are not exceptions to this rule and are based on metaphorical foundations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • conceptual metaphor
  • Lakoff
  • causality
  • Polysemy
  • cognitive linguistics
  • Aristotle
  1. ابن رشد (1986) تلخیص کتاب الشعر، تحقیق ریچارد بتروث و احمد عبدالمجید هریدی، قاهره: الهیئه المصریه العامه للکتاب
  2. ابن سینا، ابو علی حسین بن عبدالله (1405) الشفاء المنطق، جلد 4، تحقیق و مقدمه عبدالرحمن بدوی، قم: منشورات مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی
  3. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (2007م) کتاب المجموع او الحکمه العروضیه، تحقیق و مقدمه محسن صالح، بیروت: دار الهادی
  4. فارابی، ابونصر (1408) المنطقیات للفارابی النصوص المنطقیه، مقدمه و تحقیق محمد تقی دانش پژوه، زیر نظر سید محمود مرعشی، الجزء الاول، الطبعه الاولی، قم: دفتر مرعشی نجفی
  5. ـــــــــــــــ (1986م) الحروف، تحقیق محسن مهدی، بیروت: دارالمشرق
  6. هاوکس، ترنس (1380) استعاره، ترجمه: فرزانه طاهری، تهران: نشر مرکز
  7. Aristotle (1984) Rhetoric, translated by William Roberts & Ingram Bywater, New York: Modern Library
  8. ______ (2006) Poetics, translated by Joe Sachs, Newburyport: Focus Publishing
  9. Boroditsky, L. (2000) “Metaphoric structuring: Understanding time through spatial metaphors”. Cognition, 75, 1-28
  10. Gibbs, R. (1994) The poetics of mind: Figurative thought, language, and under-standing. Cambridge, England: Cambridge University Press
  11. Jäkel, Olaf (2002) "Hypothesis Revisited: The Cognitive Theory of Metaphor Applied to Religious Texts". metaphorik.de
  12. Johnson, C.(1999) “Metaphor vs. conflation in the acquisition of polysemy: The
  13. case of SEE”, In M. K. Hiraga, C. Sinha, and S. Wilcox, (Eds.), Cultural, typological and psychological issues in cognitive linguistics. Current Issues in Linguistic Theory, vol. 152. pp. 155-169. Amsterdam: John Benjamins
  14. Lackoff, G. & Johnson, M.(1980) Metaphors We Live by, Chicago and London: The University of Chicago Press
  15. _____________________ (1999) Philosophy in the Flesh, New York: Basic Books,
  16. _____________________ Afterwards (2003) in Metaphors We Live By, 2nd ed., Chicago and London: University of Chicago Press
  17. Lackoff, G.(1987) Woman, Fire and Dangerous Thing, Chicago and London: The University of Chicago Press
  18. _________ (1993) The Contemporary Theory of Metaphor , in Metaphor and Thought, edited by Andrew Ortony, Cambridge: Cambridge University Press
  19. Lakoff, G., & Turner, M. (1989) More than cool reason: A .field guide to poetic metaphor: Chicago: University of Chicago Press
  20. McNeill, D. (1992) Hand and mind: What gestures reveal about thought. Chicago: University of Chicago Press
  21. Narayanan, S. (1997) Embodiment in language understanding: Sensory-motor representations for metaphoric reasoning about event descriptions. Unpublished doctoral dissertation, University of California, Berkeley
  22. Ortony, A. & Reynolds, R.E. (1978) Arter, J.A. “ Metaphor: Theoretical and empirical research”. Psychological Bulletin, 85, 919-943
  23. Ricoeur, Paul (1977) The Rule of Metaphor: the Creation of Meaning In Language, tr. By: Robert Czerny, London and New York: Rutledge
  24. Sweetser, E. (1990) From etymology to pragmatics: Metaphorical and cultural aspects of semantic structure. Cambridge, England: Cambridge University Press,
  25. Taub, S. (2001) Language from the body: Iconicity and metaphor in American sign language. Cambridge: Cambridge University Press
  26. Yu, Ning (1998) The Contemporary Theory of Metaphor: A Prespective from Chinese, Amsterdam: John Benjamins Publishing Co