نوع مقاله : علمی - پژوهشی
نویسنده
عضو هیئت علمی
چکیده
: یکی از مسائل بسیار اساسی در فلسفۀ ابنسینا امکان شناخت حقیقت موجودات ازطریقِ تعریف ماهوی به حدّ تام است. تعریف در نظام حکمت سینوی مبتنی بر پذیرش ذاتیات و انطباق معلوم بالذات با معلوم بالعرض است و مسئلۀ انطباق نیز از فروعات علم حصولی است. ابنسینا در برخی عبارتهای خود وقوف به حقایق اشیا را خارج از قدرت بشر دانسته و تعریف به حد را متعسّر و بلکه متعذّر میداند. مسئلهای که اینجا مطرح میشود این است امتناع معرفت حقیقی به اشیا با الزام بر ذکر ذاتیات در تعریف ناسازگار است. زیرا ذکر ذاتیات در تعریف مبتنی بر وقوف بر آنهاست. چرایی این ناسازگاری در دیدگاه شیخ و یافتن پاسخ آن کاری است که این مقاله به آن پرداخته است. برآیند تحلیلی این مقاله این است که ابنسینا اساساً از دوگونه مواجهۀ انسان با حقیقت اشیا برای کسب معرفت سخن میگوید و، بنابراین، تناقضی میان دو دیدگاه شیخ وجود ندارد. نخست مواجهه انسانی است که در عادت به ادراک حسیّات گرفتار است و، بنابراین، محروم از دریافت حقیقت اشیاست و جز به برخی لوازم حقیقت شیء دست نخواهد یافت. ابنسینا چنین معرفتی را البته مطابقت مِنوَجهٍ میداند. دریافت حقیقت برای چنین شخصی البته معتذر و متعسر است. درمقابل، انسانی است که با عبور از تعلّقات حسی قابلیت دریافت حقایق اشیا را به دست میآورد. ابنسینا این معرفت را مطابقت کامل میداند.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
The possibility of knowing the truth of objects in Avicenna’s philosophy
نویسنده [English]
- mohamad jafar heydari
faculty member
چکیده [English]
e objects through the essential definition. Definition in Avicenna is based on the acceptance of the essences and the adaptation of the known in- itself to the known by accident, and this problem is also from ranches of the acquired knowledge. Ibn-e Sina, in some of his works, considers the truths of objects to be beyond human power, and say essential definition is not only difficult, but also impossible. The problem here is that the refusal of true knowledge of objects by insisting on mentioning the essence in the definition is incompatible. Because mentioning the essence in the definition is based on knowing them. Why this inconsistency in Ibn Sina’s view and finding the answer is the task of this article. The analytical conclusion of this article is that Ibn Sina is basically talking about two encounters with the truth of things in order to acquire knowledge, and therefore there is no contradiction between Ibn Sina’s two views.
The first encounter is for a human being who is accustomed to the perception of the senses and is therefore deprived of receiving the truth of things and will not attain anything but some of the prerequisites of the truth of the objects. Ibn Sina considers this knowledge to be in accordance with acpects of objects.
In contrast, he is a human being who, by passing through worldly and corporeal attachments, acquires the ability to receive the truth of objects. Ibn Sina considers this knowledge to be a complete correspondence.
کلیدواژهها [English]
- Ibn- Sina.difination
- the senses
- Active intellect
- knowledge
---- (1375)، الاشارات و التنبیهات، نشر البلاغه
---- (1404)، شرح الاشارات و التنبیهات، مکتبة آیة الله مرعشی
----- (1379)، النجاة، تهران: دانشگاه تهران
---- (1404)، التعلیقات، بیروت: مکتبة الاعلام الاسلامی
--- (1989) الحدود، قاهره: الهیئة المصریة
---- (1405)، منطق المشرقیین، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
---- (1383) اضحویه فی المعاد، تحقیق حسن عاصی، تهران: انتشارات شمس تبریزی
---- (2007)، رسالة احوال النفس، مقدمه فواد الاهوانی، پاریس: دار بیبلیون
ابنسهلان ساوی (1383)، بصائر النصیریه فی علم المنطق، تهران: انتشارات شمس
بهمنیار (1375)، التحصیل، تهران: دانشگاه تهران.
خادمی، حمیدرضا، حسینی، سیدحسن (1393)، امکان معرفت از دیدگاه ابنسینا، فصلنامۀ فلسفه و کلام اسلامی آینۀ معرفت، شماره 38.
خواجه طوسی (1383)، اجوبة المسائل النصیریة، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی
دینانی، غلامحسین (1380)، قواعد کلی فلسفی در فلسفۀ اسلامی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
سبزواری، ملاهادی (1379)، شرحالمنظومة، تهران: انتشارات ناب
سعیدیمهر، محمد (1389)، ذاتگرایی ارسطویی-سینوی و ذاتگرایی معاصر، دوفصلنامه حکمتسینوی، شماره 43
سهروردی (1375)، مجموعۀ مصنفات شیخ اشراق، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
علامه حلی (1371)، جوهرالنضید، تهران: انتشارات بیدار.
غزالی، محمد (1994)، محکالنظر، بیروت: دارالفکر
فخررازی (1381)، منطق الملخص، مقدمه و تصحیح احد فرامرز قراملکی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)
قطب رازی (1384)، تحریر القواعد المنطقیة فی شرح الرسالة الشمسیة، تهران: انتشارات بیدار.
قطب شیرازی (1383)، شرح الحکمة الاشراق، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
یزدانپناه، یدالله (1391)، حکمت اشراق، تهران: انتشارات سمت