حکیمان مسلمان و غزالی بر این باورند که عقل نظری قادر است وجود یک واجب‌الوجود تهی از زمان، مکان را با قطع‌نظر از نِسب و اضافاتی که با مخلوقات خود پیدا می‌کند بشناسد و درنتیجه می‌گویند معلوم، یعنی وجود خدا و کمالات او، تابع علم ما به وجود اوست، بدین معنا که علم ما سبب می‌شود به وجود خدا آگاه شویم و در این جهت تفاوتی میان شناخت ذات و ...
بیشتر
حکیمان مسلمان و غزالی بر این باورند که عقل نظری قادر است وجود یک واجب‌الوجود تهی از زمان، مکان را با قطع‌نظر از نِسب و اضافاتی که با مخلوقات خود پیدا می‌کند بشناسد و درنتیجه می‌گویند معلوم، یعنی وجود خدا و کمالات او، تابع علم ما به وجود اوست، بدین معنا که علم ما سبب می‌شود به وجود خدا آگاه شویم و در این جهت تفاوتی میان شناخت ذات و اسما و صفات خدا قائل نشدهاند. لیکن ابنعربی میان اثبات و شناخت اسما و صفات خدا و ذات او قائل به تفکیک شده است و میگوید ما هیچ راهی برای شناخت و اثبات ذات نداریم. گفتوگو از ذات الهی از بوالفضولیهای عقل است و شناخت ما نسبت به خدا منحصراً ازطریقِ اسما و صفات او حاصل می‌شود و این شناخت نیز بر ظهور و تجلّی خدا در عالم متوقف است. درنتیجه، علم ما به خدا تابع معلوم است و نظریۀ تابعیت علم از معلوم را به شناخت خدا مرتبط میسازد و آن را مقدمهای برای شناخت و اثبات وجود خدا قرار میدهد و، برخلافِ اهلِنظر، اختلاف علوم از یکدیگر را بهلحاظِ معلوم میداند و نه در خود علم.
بدون شک نظریۀ وحدت شخصی حقیقت وجود را می‌توان از تأثیرگذارترین نظریه‌ها در عرصۀ عرفان نظری و ادبیات عرفانی و فلسفۀ صدرالمتألهین شیرازی برشمارد. این دیدگاه با تکیه بر شهود عرفانی، چشم انداز جهان هستی را این‌گونه ترسیم می‌نماید که تنها در جهان هستی یک واقعیت است که خود را در تعینات و صورت‌های گوناگون نمایان ساخته است. پذیرش و هضم ...
بیشتر
بدون شک نظریۀ وحدت شخصی حقیقت وجود را می‌توان از تأثیرگذارترین نظریه‌ها در عرصۀ عرفان نظری و ادبیات عرفانی و فلسفۀ صدرالمتألهین شیرازی برشمارد. این دیدگاه با تکیه بر شهود عرفانی، چشم انداز جهان هستی را این‌گونه ترسیم می‌نماید که تنها در جهان هستی یک واقعیت است که خود را در تعینات و صورت‌های گوناگون نمایان ساخته است. پذیرش و هضم چنین نگرشی از سوی عقل آدمی که از طریق تجزیه و مرزبندی میان واقعیتها به آنها آگاهی یافته و آنها را از یکدیگر بازمیشناسد، کاری ناممکن می‌نماید. دیدگاه وحدت وجود در صورتی قابل فهم و مقبول میافتد که بتواند تبیینی روشن از فرآیند بسط حقیقتی واحد را ارایه نماید. این نوشتار در ابتدا به بازخوانی چنین فرآیندی پرداخته و مفاهیم کلیدی (تعین، تجلی، اعیان ثابته و ...) در آن را معرفی و در پایان پاره ای از نتایج هستیشناسانه و معرفتشناسانه آن را رصد خواهد نمود.
