هستی‌شناسی و روش‌شناسی «تاریخ مفهومی» و کاربست آن در میان پژوهشگران داخلی

مزینانی, سیدعلی

doi:10.48308/kj.2025.238977.1312

هستی‌شناسی و روش‌شناسی «تاریخ مفهومی» و کاربست آن در میان پژوهشگران داخلی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

سیدعلی مزینانی

گروه تاریخ، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی

10.48308/kj.2025.238977.1312

چکیده

در مقیاس شتاب دگرگونی در علوم انسانی، «تاریخ مفهومی»، که در دهۀ 1970 ظهور کرده است، یک حوزۀ مطالعاتی نسبتاً نوین است و اگرچه چیزی بیشتر از نوعی روش است اما به‌سختی می‌توان آن را رشته‌ای مستقل خواند. در تاریخ مفهومی کوشش این است که گسترۀ مفاهیم از حوزۀ مطالعاتی مستقلی برخوردار باشند، همان‌طور که می‌توانیم از تاریخ اجتماعی، تاریخ سیاسی یا تاریخ اقتصادی سخن بگوییم. صحبت از هستی‌شناسی و روش‌شناسی تاریخ مفهومی هنوز هم از مسائل مطرح در مطالعات تاریخی است. در نوشتار حاضر می‌کوشم حدود هستی‌شناسی و روش‌شناسی تاریخ مفهومی را ترسیم کنم و این کار را در دو گام به انجام می‌رسانم. در گام اول ابعاد هستی‌شناختی و روش‌شناختی نظریه را معرفی می‌کنم. سپس در گام دوم کاربست این نظریه را در شماری از مقالات پژوهشگران داخلی، به‌صورتِ انتقادی، بررسی می‌کنم. این بررسی انتقادی گویای آن است که، در میان پژوهشگران داخلی، چهار مشکل اساسی در فهم و کاربست تاریخ مفهومی وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فلسفۀ معاصر

عنوان مقاله [English]

The Ontology and Methodology of Conceptual History and Its Application Among the Domestic Scholars

نویسنده [English]

Seyyed Ali Mazinani

History Dept., Faculty of Persian Letter and Foreign Languages, Allameh Tabataba&#039;i University

چکیده [English]

Regarding to the rate of developments in the Humanities "Conceptual History" which emerged in the 1970^this a partly new field of study, i.e., something more than a mere method and less than an independent field. Conceptual History seeks to establish the exclusive research field for the concepts just like as we have Social History, Political History, or Economic History. However, many ontological and methodological features of the of Conceptual History still survives as open-to-question matters in the historical studies. The central problem to this text is delineating the ontological and methodological borders of the Conceptual History the task which will be approached in two steps. First, the ontological and methodological aspects will be illustrated. Second, the application of this theory in papers of domestic scholars will be considered in a critical manner. The critical approach demonstrates that there are four main flaws in the understanding and applying the Conceptual History by domestic scholars.

کلیدواژه‌ها [English]

Reinhart Koselleck
conceptual history
ontology
linguistics
time

مراجع

Ghiasi, O., & Bakhtiari, F. (2022). Motale‘e-ye Tatbighi-ye Ashraf dar Baft-e Ejtema‘i-ye Iran-e Bastan va Eslam az Didgah-e Tarikh-e Mafhomi (Comparative study on the Nobility in the Social Context of Ancient Iran and Early Islam from the Perspective of Conceptual History), Tahghighat-e Tarikh-e Ejtema‘i, 11, 165-196. http://doi.10.30465/shc.2021.35272.2203. (in Persian)

Goering, D. T. (2013). Concepts, History and the Game of Giving and Asking for Reasons: A Defense of Conceptual History, Journal of the Philosophy of History. 7, 426–452.

Koselleck, R. (1972). Introduction and Prefaces to the Geschichtliche Grundbegriffe, Contributions to the History of Concepts. 6(1), 1–37.

Koselleck, R. (1981). Modernity and the planes of historicity. Economy and Society, 10(2), 166-183.

Koselleck, R. (1982). Begriffsgeschichte and social history. Economy and Society, 11(4), 409-427.

Koselleck, R. (1989 A). Social History and Conceptual History. Politics, Culture, and Society, 2(3), 308-325.

Koselleck, R. (1989 B). Linguistic Change and the History of Events. the Journal of Modern History, 61(4), 649-666.

Koselleck, R. (2018), Sediments of Time on Possible Histories, Translated by Stefan-Ludwig Hoffmann and Sean Franzel. Stanford University Press.

Koselleck, R. (2018), The Practice of Conceptual history: Timing History, Spacing Concepts. Stanford University Press. (Hayden White’s foreword)

Koselleck, R. (2023). Layeha-ye Zamani (Time Layers). In Koselleck, R, Conceptual History, Translated by Eisa ‘Abdi, (pp. 14-21). Tehran: Farhameh. (in Persian)

Koselleck, R. (2023). Sakhtarha-ye Tekrar dar Zaban va Tarikh (Structures of Repetition in Language and History). In Koselleck, R, Conceptual History, Translated by Eisa Abdi, (pp. 205-224). Tehran: Farhameh. (in Persian)

Koselleck, R. (2023). Tarikh va Hermenotic (History and Hermenutics). In Koselleck, R, Conceptual History, Translated by Eisa ‘Abdi, (pp. 76-84). Tehran: Farhameh. (in Persian)

Meinecke, F. (1972). Historism the Rise of a New Historical Outlook. Routledge & Kegan Paul.

Nazer, E., & Mahmoodi Bakhtiari, B., & Amini, R. (2024). Ma‘na-ye Mafhom-e Tajadod dar Adabiyat-e Namayeshi-ye Mirza Fathali Akhundzadeh bar Mabna-ye Nazari-ye "Tarikhe-e Mafhomi-ye" Reinhart Koselleck (the Meaning of the Concpetion of Tajaddod (Modernity) in Mirza Fathali Akhundzadeh’s Dramatic Literature according to Reinhart Koselleck’s Conceptual History Theory). Theater, 94, 17-41. http://doi.10.2234/THEATER.2023.192052. (in Persian)

Olsen, N. (2012), History in the Plural an Introduction to the Work of Reinhart Koselleck, Berghahn Books.

Rickert, H. (1986). The Limits of Conception Formation in Natural Sciences. Cambridge University Press.

Sharifara, H., & Bahrani, M., & Mortazavi al-Asl, S., & Khatami, F. (2023). Karbast-e Tarikh-e Mafhomi dar Fahm-e Andishe va Konesh-e Siyasi (the Application of Conceptual History in Comprehending Political Idea and Practice), Pajoheshha-ye Siasat-e Nazari, 32, 1-21. (in Perain)