جنبه‌‏های صوفیانۀ سازمان نوافلاطونی اندیشۀ ابن‏سینا در اخلاق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر پسا دکتری دانشگاه تربیت مدرس

2 استاد گروه فلسفه دانشگاه تربیت مدرس

10.29252/kj.2023.230422.1149

چکیده

اخلاق صوفیانه از مراتب سه‌‏گانۀ سازمان فکر نوافلاطونی ابن‏سینا در اخلاق است. ابن‏‌سینا، همچون دیگر بخش‏‌های کار خود دربارۀ تصوف، اخلاق صوفیانه را در قالب فکری‌ای طرح کرده است که در خودِ اندیشۀ صوفیانه می‌یابیم. به‌عبارتِ‌دیگر، بحث ابن‏‌سینا در اخلاق تصوف را بدون رجوع به فرهنگ فکری خود صوفیه نمی‌‏شود درک کرد. بااین‌حال، حجم مطالب ابن‏‌سینا دربارۀ اخلاق صوفیانه، به‌دلیلِ جایگاه خاص اخلاق علمی در کار او، بسیار ناچیز است. به همین دلیل در این مقاله، برای بیان برخی جنبه‏‌های صوفیانۀ اخلاق او، از دیگر متون ارائه‌شده در این قالب فکری نیز استفاده می‌کنیم و ضمن ارائۀ توضیحاتی بیشتر‏ از خلال چنین متونی، می‌کوشیم عبارات مختصر ابن‏‌سینا را تفصیل دهیم. از طرف دیگر، اخلاق مطرح در متون صوفیانه گستره‌ای وسیع از مفاهیم را در بر می‏‌گیرد که اخلاق صوفیانۀ ابن‌‏سینا نیز به‌طورِ مختصر به کثیری از آنها اشاره دارد. در این مقاله، تلاش بر این است که از این گسترۀ وسیع صرفاً به مفاهیمی بپردازیم که بین اخلاق نوافلاطونی و اخلاق صوفیانه مشترک است. این تحقیق نشان خواهد داد که منبع این گونه مفاهیم تفکر اخلاقی صوفیه است، هرچند ابن‏‌سینا در بررسیِ آنها، تعارضی نیز با سازمان نوافلاطونی اندیشۀ خود در اخلاق ندیده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sufi aspects of Avicenna’s Neoplatonic system of thought in ethics

نویسندگان [English]

  • mohammadhani jafarian 1
  • mohammad saeedimehr 2
1 Tarbiat Modares University, Philosophy, Post-Doc
2 A philosophy professor at Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Mystical ethics constitutes one of the three tiers of Avicenna’s Neoplatonic ethical structure. Like his other works on mysticism, Avicenna presents mystical ethics within the intellectual framework inherent in mystical thought itself. In other words, Avicenna's discussion of mystical ethics cannot be fully understood without considering the intellectual tradition of Sufism. However, due to the particular place of scientific ethics in his work, the volume of Avicenna’s writings on mystical ethics is quite limited. Therefore, in this article, other texts written within this intellectual framework are also employed to elaborate on some of the mystical aspects of his ethics. Through additional explanations of these texts, Avicenna’s brief statements are further expanded. Furthermore, the ethics presented in mystical texts encompasses a broad range of concepts, and Avicenna’s mystical ethics also briefly touches on many of these concepts. This article aims to focus solely on the concepts shared between Neoplatonic ethics and mystical ethics. The research will demonstrate that the source of these shared concepts is Sufi thought, although Avicenna found no conflict between them and the Neoplatonic structure of his ethical thought.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Avicenna
  • ethics
  • Neoplatonic
  • Sufism