فارابی و سلامت‌محوری در طب‌انگاری اخلاق

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسنده

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

هدف از نگارش این مقاله، تحلیل نظریۀ سلامت نفس ابونصر محمد فارابی ( 259- 339) و رویکرد طب‌انگارانه وی به اخلاق است. اخلاق نزد فارابی، مانند بسیاری از اندیشمندان و فلاسفه بزرگ قبل از خود، به مثابه طب نفس است و نگرش طب‌انگارانه وی به اخلاق نقش بنیادی در نظریه اخلاقی وی دارد. یکی از مهمترین مفاهیم اساسی که در اتخاذ چنین نگرشی به اخلاق مطرح است، بحث از سلامت نفس است. همان‌گونه که بدن سلامت و بیماری دارد و غایت علم پزشکی درمان بیماری و حفظ سلامت بدن است، نفس نیز بیماری و سلامتی دارد و یکی از مهمترین رسالت‌های علم اخلاق درمان بیماری و حفظ سلامت نفس است. فارابی به دلیل نظر به انسان به عنوان موجود بذاته مدنی که برآورده شدن نیازهای مادی و معنوی‌اش، تنها با زندگی در مدینه ممکن خواهد شد، بدن را الگوی فهم مدینه دانسته و با نظریۀ سلامت در پی ارائه راهکاری جهت حل رذایل اخلاقی موجود در مدینه و تبدیل آن به مدینۀ فاضله است.

کلیدواژه‌ها


  1. ارسطو، اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمد حسن، لطفی، تهران، انتشارات طرح نو، 1389.
  2. افلاطون، دورۀ آثار، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران، انشارات طرح نو، 1380.
  3. کندی، یعقوب ابن اسحاق، فی الحیله لدفع الاحزان، رسائل فلسفیه، به کوشش عبدالرحمن بدوی، بیروت، دارالاندلس، 1983.
  4. رازی محمد بن زکریا، الطب الروحانی، بی جا: موسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران، دانشگاه مک گیل، 1386.
  5. فارابی، ابو نصر محمد، الرّد علی جالینوس فیما ناقض فیه ارسطو طالیس، تحقیق د. عبدالرحمن بدوی ضمن رسائل فلسفیۀ بیروت،1980.
  6. ________ ، فصول منتزعه، تحقیق د. فوزی نجار، بیروت، 1971.
  7. ________ ، التنبیه علی سبیل سعادۀ، تحقیق جعفر آل یاسین، ط2، بیروت، 1987.
  8. ________ ، کتاب المله و نصوص اخری، حققها و قدم لها و علق علیها محسن مهدی، بیروت، دار المشرق، 1991.
  9. ________ ، اندیشه‌های اهل مدینه فاضله،ترجمه و تعلیق جعفر سجادی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، 1379.
  10. ________ ، سیاست المدنیه، ترجمه و شرح حسن ملکشاهی، تهران، سروش، 1376.
  11. ________ ، احصاء العلوم، ترجمه حسین خدیوجم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1389.
  12. ________ ، فصوص الحکمه و شرحه للسید اسماعیل الحسینی الشئب غازانی مع حواشی المیر محمد باقر الداماد، تصحیح و تحقیق: علی اوجبی، تهران، حکمت، 1389.
  13. قراملکی فرامرز ، احد()، نظریۀ اخلاقی رازی، تهران، موسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران، 1391.
  14. ـــــــــــــ، نظریۀ انسان سالم در نظام اخلاقی رازی، انسان پژوهی دینی، سال هفتم، شماره 24، صص 19- 33، پاییز و زمستان،1389.