تأمل در باب امر ممکن با نگاهی به پیوند میان فلسفه و ادبیات در نزد ارنست بلوخ

فریدزاده, رائد

تأمل در باب امر ممکن با نگاهی به پیوند میان فلسفه و ادبیات در نزد ارنست بلوخ

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسنده

رائد فریدزاده

استادیار دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

ارنست بلوخ فیلسوف و ادیب آلمانی (1885-1977) در مجموعه تفصیلی و جامع خود با عنوان اصل امید (Das Prinzip Hoffnung) در پی آن است تا امید را به مثابه مولفه‌ای انسان شناختی مطرح کند که در نهاد هر فرد مستتر است وانکشاف و دستیابی آن سلامت و سعادت فردی و اجتماعی را در برخواهد داشت. تفکر اتوپیایی و پیوند آن با تامل در باب امر ممکن نقش اصلی در درافکندن طرح جامع بلوخ ایفا میکند. وی در پی این است تانه تنها به تبیین وجه تاریخی این مولفه بپردازد، بلکه از منظر هستی شناختی، جامعه شناختی و زیباشناختی نیز طرح مزبور را تعمیم بخشد. این جستار تلاش دارد تا ردپای امید را در تفکر بلوخ دنبال کند و به ارتباط میان ادبیات و فلسفه از دیدگاه بلوخ بپردازد. با مدد از رمان مرد بی هیچ ویژگی روبرت موزیل تبیین وجه ادبی و زیباشناختی تامل در باب امر ممکن، که محور اصلی فلسفه بلوخ را تشکیل می دهد، پی گرفته خواهد شد.

عنوان مقاله [English]

Utopian thinking and the relation between philosophy and literature in Ernst Bloch’s The principle of hope

نویسنده [English]

Raed Faridzadeh

Shahid Beheshti University

چکیده [English]

The German philosopher and thinker Ernst Bloch (1885-1977) attempts in his comprehensive work The Principle of Hope (Das Prinzip Hoffnung) to describe hope as an anthropological constant that aims at individual and social bonum optimum. At the same time, he puts all his efforts on justifying the utopian function in his philosophy not only historically and sociologically, but also ontologically and aesthetically. Utopian thinking and its fusion with reflection on possibility plays a major role in defining his magnum opus. The following article tries to figure out the traces of hope in Bloch’s philosophy and to establish a connection between literature and philosophy, relying on examples from Robert Musil’s novel The man without qualities.

کلیدواژه‌ها [English]

Ernst Bloch
-Martin Heidegger
-Robert Musil- literature and philosophy-forms and categories of possibility
-reflection on utopian thinking

مراجع

Aristoteles: Poetik. Übers.: M. Fuhrmann. Stuttgart: Reclam Verlag, 1982.
Berghahn, Klaus L.: Möglichkeit als Kategorie der Philosophie, Politik und Dichtung in Ernst Blochs Das Prinzip Hoffnung. In: Möglichkeitsdenken. Hers. Wilhelm Vosskamp, Günther Bkamberger und Martin Roussel. München: Fink Verlag, 2013, pp. 121-136.
Berghahn, Klaus L.: Utopian Thinking and Imagination from Thomas More to Ernst Bloch - and Beyond. Bielefeld: Aisthesis, 2011.
Bloch, Ernst: Das Prinzip Hoffnung. Frankfurt: Suhrkamp Taschenbuch Verlag, 1973.
(در اینجا به اختصارPH به کار رفته است )
Bloch, Ernst: Wegzeichen der Hoffnung. Frankfurt: Suhrkamp Taschenbuch Verlag, 1967.
Bloch, Ernst: Literarische Aufsätze. Frankfurt: Suhrkamp, 1965.
Bürgel, Christoph: Die beste Dichtung ist die lügenreichste. Wesen und Bedeutung eines literarischen Streites des arabischen Mittelalters im Lichte komparatistisher Betrachtung. J. Source: Oriens, Vol. 23/24, 1974, pp. 7-102.
Enzennsbergers, Hans Magnus: Untergang der Titanic. Frankfurt: Suhrkamp Taschenbuch Verlag, 1978.
Gadamer, Hans-Georg: Hegels Dialektik. Fünf hermeneutische Studien. Tübingen: Mohr Verlag, 1971.
Heidegger, Martin: Sein und Zeit. Tübingen: Niemeyer Verlag, 1957.