تبیین رابطۀ کارکردهای غیر ذهنی واژه شبح با کارکردهای معرفت‌شناختی آن از دیدگاه ملاصدرا

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شهید رجایی

چکیده

پژوهش حاضر برای پاسخ به پرسش «رابطه میان کارکردهای غیر ذهنی واژۀ شبح با مباحث معرفت­شناختی در آثار ملاصدرا چیست؟» شکل گرفته و با روی­کرد بررسی واژۀ شبح در شبکه واژگانی ملاصدرا به کند و کاو در آثار ملاصدرا  پرداخته است؛ ایشان در مقام بحث از موارد غیر ذهنی و غیر معرفت­شناسانه کارکردهایی از واژه شبح مانند روح حیوانی، تطابق وجود و ماهیت، بیان عوالم وجود و اختلاف آن­ها و مشاهدات عرفانی را مطرح نموده­اند، که در هریک از آن­ها تطابق نسبی یا کلی شبح و حقیقت پذیرفته شده است، هرچند این موارد در نگاه اولیه معرفت­شناسانه و ذهنی نیستند ولی در قریب به اتفاق موارد آثار معرفت­شناختی دارند و در تمامی موارد ملاصدرا به دلیل نزدیکیِ زیاد، بین نظریه وجود ذهنی و تئوری شبح از عدم واقع­نمایی شبح در موجودات خارج از مقولۀ کیف صرف نظر نموده،  واقع­نمایی شبح را با تسامح می­پذیرد هرچند که در موارد شناختی به دقت این اختلاف را روشن نموده و آن را با نظریه وجود ذهنیِ خود حل می­نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Explanation of the Relation between the Non-mental Functions of the /shabah/ Word and Its Epistemological Functions from the Viewpoint of Mulla Sadra

نویسندگان [English]

  • amirhosein mansouri nouri
  • hourieh shojaei baghini
  • einollah khademi
shahid rajaii univercity
چکیده [English]

The present research is designed to answer the question " What is the relationship between the non-mental functions of the image/shabah/ with epistemological issues in Mulla Sadra’s effects?” And with the approach of verbalization of the research in Mulla Sadra’s lexical network He has been studying in the Effects of Mulla Sadra, He discusses the non-mental and non-epistemological aspects of the use of the Image/shabah/ word Like the animal spirit, Conformity of existence and nature, Expression of the Being of Being, And their differences And have introduced mystical observations In each of them, relative or general correspondence of /shabah/ and truth has been accepted However, these are not at the initial viewpoint of epistemology and mentality But in the vast majority of cases, they have epistemological effects And in all cases, Mulla Sadra because of the great proximity Between theory of mental existence and Image/shabah/ theory Disregard the lack of realism of the ghost in creatures outside the category of state/keif/ The realization of the ghost is tolerated However, in cognitive cases, it is precisely clarifying this difference It and solves it with its mental existence theory

کلیدواژه‌ها [English]

  • Image/shabah/
  • mental
  • Non-mental
  • Animal spirit
  • The realms of existence
  • Mystical observations

مراجع

  1. اعتماد، شاپور ، انقلاب معرفتی و علوم شناختی، نشر مرکز، تهران، چاپ اوّل، 1380.
  2. آشتیانى، جلال الدین، شرح بر زاد المسافر، چاپ اول‏، قم‏، بوستان کتاب، 1381 ه. ش‏.
  3. بهارنژاد، زکریا ـ میرحسینی، سید امین ، «تحلیل و نقد اشکال‌های وارد شده بر شبح»، آیین معرفت، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ، صص 1ـ 14، پاییز1395.
  4. حاج‌حسینی، مرتضی، «بررسی و تحلیل آرای فیلسوفان مسلمان در مورد تعریف علم از ابن سینا تا صدراالمتألهین»، فلسفه و کلام اسلامی، تهران، صص 79 ـ 98، زمستان 1381.
  5. حسینى اردکانى، احمد بن محمد، مرآت الاکوان، چاپ اول، تهران، انتشارات علمی فرهنگی، 1375.
  6. حکمت، نصرالله ، «نظریه تقلید از خدا در معرفت‌شناسی ابن عربی»، پژوهش‌های هستی‌شناختی، دانشگاه شهیدرجایی، تهران، صص 57 ـ 70، بهار و تابستان1391.
  7. سبزواری، ملاهادی، شرح منظومه، چاپ اول، تهران، ناب، 1379.
  8. صدرالدین شیرازى محمد بن ابراهیم، الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة (مقدمه عربى)، چاپ اول، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، 1417 ه.ق.
  9. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، اسرار الآیات ( تحقیق خواجوى )، چاپ اول، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه اسلامی، 1360.
  10. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم ، شرح الهدایة الأثیریة، چاپ اول، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، 1422 ه. ق.
  11. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فى الأسفار العقلیة الأربعة (با حاشیه علامه طباطبائى)، جلد 5، چاپ سوم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1981 م.
  12. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فى الأسفار العقلیة الأربعة (با حاشیه علامه طباطبائى)، جلد 2، چاپ سوم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1981 م.
  13. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، التعلیقات لصدر المتالهین على الشفاء، چاپ اول، بیدار، قم.
  14. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، المبدا و المعاد، چاپ اول، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران، 1354.
  15. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، ایقاظ النائمین، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
  16. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم، چاپ دوم، قم، بیدار، 1366.
  17. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، مجموعه رسائل فلسفى صدر المتألهین مشتمل بر آثار ناشناخته و چاپ نشده چاپ دوم، تهران، حکمت، 1420 ه.ق.
  18. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، مفاتیح الغیب، چاپ اول، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالى، انجمن اسلامى حکمت و فلسفه ایران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى، 1363.
  19. علمی سول، محمد کاظم ـ لعل صاحبی، طوبی ، «نگاه وجودی ملاصدرا به علم»، پژوهش‌های هستی‌شناختی، دانشگاه شهیدرجایی، تهران، صص 87 ـ 100، بهار و تابستان1393.
  20. قیصرى رومى، محمد داوود، شرح فصوص الحکم، چاپ اول، تهران، شرکت انتشارات علمى و فرهنگى، 1375.
  21. کرباسی‌زاده، امیراحسان ـ شیخ‌رضایی، حسین، ، آشنایی با فلسفه ذهن، چاپ دوم، تهران، هرمس 1392.
  22. گریلینگ، ای. سی. ـ استرجن، اسکات، مارتین، ام. جی ، معرفت‌شناسی، ترجمه امیر مازیار، چاپ اوّل، تهران، نشر جهاد 1380.
  23. مشکاتی، محمدمهدی، فخرالدینی، مریم ، «تأثیر نگاه وجود شناسانۀ ملاصدرا به علم در برخی مباحث هستی‌شناسی»، پژوهش‌های هستی‌شناختی، دانشگاه شهیدرجایی، تهران، صص 1 ـ 17، پاییز و زمستان1393.
  24. اعتماد، شاپور ، انقلاب معرفتی و علوم شناختی، نشر مرکز، تهران، چاپ اوّل، 1380.
  25. آشتیانى، جلال الدین، شرح بر زاد المسافر، چاپ اول‏، قم‏، بوستان کتاب، 1381 ه. ش‏.
  26. بهارنژاد، زکریا ـ میرحسینی، سید امین ، «تحلیل و نقد اشکال‌های وارد شده بر شبح»، آیین معرفت، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ، صص 1ـ 14، پاییز1395.
  27. حاج‌حسینی، مرتضی، «بررسی و تحلیل آرای فیلسوفان مسلمان در مورد تعریف علم از ابن سینا تا صدراالمتألهین»، فلسفه و کلام اسلامی، تهران، صص 79 ـ 98، زمستان 1381.
  28. حسینى اردکانى، احمد بن محمد، مرآت الاکوان، چاپ اول، تهران، انتشارات علمی فرهنگی، 1375.
  29. حکمت، نصرالله ، «نظریه تقلید از خدا در معرفت‌شناسی ابن عربی»، پژوهش‌های هستی‌شناختی، دانشگاه شهیدرجایی، تهران، صص 57 ـ 70، بهار و تابستان1391.
  30. سبزواری، ملاهادی، شرح منظومه، چاپ اول، تهران، ناب، 1379.
  31. صدرالدین شیرازى محمد بن ابراهیم، الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة (مقدمه عربى)، چاپ اول، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، 1417 ه.ق.
  32. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، اسرار الآیات ( تحقیق خواجوى )، چاپ اول، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه اسلامی، 1360.
  33. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم ، شرح الهدایة الأثیریة، چاپ اول، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، 1422 ه. ق.
  34. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فى الأسفار العقلیة الأربعة (با حاشیه علامه طباطبائى)، جلد 5، چاپ سوم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1981 م.
  35. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فى الأسفار العقلیة الأربعة (با حاشیه علامه طباطبائى)، جلد 2، چاپ سوم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1981 م.
  36. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، التعلیقات لصدر المتالهین على الشفاء، چاپ اول، بیدار، قم.
  37. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، المبدا و المعاد، چاپ اول، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران، 1354.
  38. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، ایقاظ النائمین، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
  39. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم، چاپ دوم، قم، بیدار، 1366.
  40. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، مجموعه رسائل فلسفى صدر المتألهین مشتمل بر آثار ناشناخته و چاپ نشده چاپ دوم، تهران، حکمت، 1420 ه.ق.
  41. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، مفاتیح الغیب، چاپ اول، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالى، انجمن اسلامى حکمت و فلسفه ایران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى، 1363.
  42. علمی سول، محمد کاظم ـ لعل صاحبی، طوبی ، «نگاه وجودی ملاصدرا به علم»، پژوهش‌های هستی‌شناختی، دانشگاه شهیدرجایی، تهران، صص 87 ـ 100، بهار و تابستان1393.
  43. قیصرى رومى، محمد داوود، شرح فصوص الحکم، چاپ اول، تهران، شرکت انتشارات علمى و فرهنگى، 1375.
  44. کرباسی‌زاده، امیراحسان ـ شیخ‌رضایی، حسین، ، آشنایی با فلسفه ذهن، چاپ دوم، تهران، هرمس 1392.
  45. گریلینگ، ای. سی. ـ استرجن، اسکات، مارتین، ام. جی ، معرفت‌شناسی، ترجمه امیر مازیار، چاپ اوّل، تهران، نشر جهاد 1380.
  46. مشکاتی، محمدمهدی، فخرالدینی، مریم ، «تأثیر نگاه وجود شناسانۀ ملاصدرا به علم در برخی مباحث هستی‌شناسی»، پژوهش‌های هستی‌شناختی، دانشگاه شهیدرجایی، تهران، صص 1 ـ 17، پاییز و زمستان1393.
  47. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار شرح منظومه، چاپ سوم، تهران، صدرا، 1378.
شناخت
دوره 12، شماره 2
بهمن 1398
صفحه 229-245

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 09 آذر 1397
  • تاریخ بازنگری: 13 دی 1400
  • تاریخ پذیرش: 11 دی 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار