جهل سقراطی؛ معنای حقیقی یا مجازی؟

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسنده

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در رساله‌های آغازینِ افلاطون، موسوم به رساله‌های سقراطی، سقراط بارها می‌گوید: «نمی‌دانم». آیا او درحالی‌که چنین می‌گوید، می‌داند یا نمی‌داند؟ هر یک از دو پاسخِ این پرسش، از روزگار باستان، در میانِ معاشرانِ سقراط، تا امروز، در میانِ خوانندگانِ نوشته‌های افلاطون، طرفدارانی داشته ‌است. بسیاری از سقراط‌پژوهانِ معاصر به گزینه یا قرائت دوم، مبنی بر صداقت سقراط در اقرار به نادانی، گرایش یافته‌اند؛ ولی اینان در اثبات نظر خود تفسیرهای گوناگونی دارند، و به‌رغم دیدگاه مشترک، گاه به نتیجه‌های گوناگونی می‌رسند. این مقاله نیز با استناد به نوشته‌های افلاطون، و گاه برخی دیگر از نوشته‌های دوران باستان، شش دلیل در تأیید قرائت دوم به دست می‌دهد. اما این قرائت، پنج مسئله یا تعارض در پی دارد، که برای برخی از آنها با اتکا به شواهد متنی، و برای برخی دیگر با تفسیرِ متن، می‌توان راه حلی یافت.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. لطفی، م. ح. (مترجم)، دورۀ آثار افلاطون (4 ج، ترجمۀ ج 1 با همکاری ر. کاویانی)، خوارزمی، 1367.
  2. Benson, H. H., Socratic Wisdom: The Model of Knowledge in Plato's Early Dialogues, Oxford University Press, 2000.
  3. ‘Socratic Method’, in D. R. Morrison (ed.), The Cambridge companion to Socrates, Cambridge University Press: 179-200, 2011.
  4. Bett, R., ‘Socratic Ignorance’, in D. R. Morrison (ed.), The Cambridge companion to Socrates, Cambridge University Press: 215-36, 2011.
  5. Brickhouse, T. C. and Smith, N. D., ‘The Origin of Socrates' Mission’, Journal of the History of Ideas 44: 657-66, 1983.
  6. Plato's Socrates, Oxford University Press, 1994.
  7. Burnet J. (ed.), Platonis opera (vols i-iv), Oxford, 1900-1906.
  8. Bussanich, J., ‘Socrates and Religious Experience’, in S. Ahbel-Rappe and R. Kamtekar (eds.), A Companion to Socrates, Blackwell: 200-13, 2006.
  9. Cooper, J. M. (ed.), Plato: The Complete Works, Hackett, 1997.
  10. Graham, D. W. (ed. and trans.) (2010), The Texts of Early Greek Philosophy: The Complete Fragments and Selected Testimonies of the Major Presocratics (vol. i), Cambridge University Press.
  11. Gulley, N., ‘Ethical Analysis in Plato's Earlier Dialogues’, The Classical Quarterly 2: 74-82, 1952.
  12. Guthrie, W. K. C., Socrates, Cambridge University Press, 1971.
  13. A History of Greek Philosophy (vol. iv: Plato: The Man and His Dialogous, Earlier Period), Cambridge University Press, 1975.
  14. Hamilton, E. and Cairns, H. (eds.), The Collected Dialogues of Plato, Pantheon Books, 1973.
  15. Homer, The Iliad (vol. i), A. T. Murray (trans.), Loeb Classical Library, 1978.
  16. Irwin, T., Plato's Ethics, Cornell University, 1995.
  17. Lesher, J. H., ‘Socrates’ Disavowal of Knowledge’, in W. J. Prior (ed.), Socrates: Critical Assessments of Leading Philosophers (vol. i), Routledge: 261-74, 1996.
  18. Liddell, H. G. and Scott, R., A Greek-English Lexicon, revised and augmented by H. Stuart Jones, with the assistance of R. McKenzie and with the co-operation of many scholars, Oxford: Clarendon Press, 1996.
  19. Matthews, G. B., ‘Socratic Ignorance’, in H. H. Benson (ed.), A companion to Plato, Blackwell: 103-18, 2006.
  20. McPherran, M. L., ‘Socratic Reason and Socratic Revelation’, in W. J. Prior (ed.), Socrates: Critical Assessments of Leading Philosophers (vol. ii), Routledge: 167-94, 1996.
  21. ‘Platonic Religion’, in H. H. Benson (ed.), A companion to Plato, Blackwell: 244-59, 2006.
  22. ‘Socratic Religion’, in D. R. Morrison (ed.), The Cambridge companion to Socrates, Cambridge University Press: 111-37, 2011.
  23. Meyer, M., ‘Dialectic and Questioning: Socrates and Plato’, American Philosophical Quarterly 17: 281-9, 1980.
  24. Nehamas, A., ‘What Did Socrates Teach and to Whom Did He Teach It?’ The Review of Metaphysics 46: 279-306, 1992.
  25. Peterson, S., Socrates and philosophy in the dialogues of Plato, Cambridge University Press, 2011.
  26. Robin, L. (trad.) (1968), Œuvres completes (2 vols, avec la collaboration de M.-J. Moreau), Paris.
  27. Rowe, C., ‘Self-Examination’, in D. R. Morrison (ed.), The Cambridge companion to Socrates, Cambridge University Press: 201-14, 2011.
  28. Scott, G. A., Plato’s Socrates as Educator, State University of New York Press, 2000.
  29. Slings, S. R., Plato: Clitiphon (Edited Greek text with introduction, traslation and commentary), Cambridge University Press, 2004.
  30. Talisse, R. B., ‘Misunderstanding Socrates’, Arion 9: 46-56, 2002.
  31. Tarrant, H., ‘Elenchos and Exetasis: Capturing the Purpose of Socratic Interrogation’, in G. A. Scott (ed.), Does Socrates have a method?: rethinking the elenchus, The Pennsylvania State University Press: 61-77, 2002.
  32. ‘Socratic Method and Socratic Truth’, in S. Ahbel-Rappe and R. Kamtekar (eds.), A Companion to Socrates, Blackwell: 254-72, 2006.
  33. Vlastos, G., ‘Socrates' Disavowal of Knowledge’, The Philosophical Quarterly 35: 1-31, 1985.
  34. Weiss, R., ‘Socrates: Seeker or Preacher?’ in S. Ahbel-Rappe and R. Kamtekar (eds.), A Companion to Socrates, Blackwell: 243-53, 2006.
  35. Woodruff, P., ‘Expert Knowledge in the Apology and Laches: What a General Needs to Know’, in W. J. Prior (ed.), Socrates: Critical Assessments of Leading Philosophers (vol. i), Routledge: 275-99, 1996.
  36. Xenophon, Memorabilia (Xenophon, vol. iv), E. C. Marchant (trans.), Loeb Classical Library, 1968.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 16 شهریور 1394
  • تاریخ بازنگری: 13 آبان 1403
  • تاریخ پذیرش: 11 دی 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار