پدیدارشناسی زمان و فضای مثالی در حکمت متعالیه و فیزیک نسبیت

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشگاه هنر اسلامی تبریز

چکیده

بر اساس تصور رایج، تحولات در نظریه‌های علمی و فیزیکی در مواضع فلسفی تأثیر گذار بوده و اما در برخی مسائل، فلسفه پیشگام بوده است. یکی از موارد تقدم فلسفه بر علم، بحث حرکت جوهری و نتایج آن است. ملاصدرا (سده15م) حرکت جوهری در درون اشیاء را در زمانی به اثبات رساند که هنوز آشکار سازها اتم و ذرات زیر اتم را آشکار نکرده و انواع اتم و تبدیل آن‌ها به یکدیگر در فیزیک کوانتوم به اثبات نرسیده بود. صدرا، با اثبات حرکت جوهری نتیجه گرفت که زمان، موجود مستقلی نیست، بلکه وجودش در حرکت است و هریک از اشیاء با حرکت جوهری خود، زمان مخصوص به خود دارند. از آنجایی که هدف حکمت متعالیه و فلسفه بیان کمّی نبود در همین جا متوقف ماند. بیش از چهار سده گذشت تا ساختار فیزیک کلاسیک مبنی بر زمان و مکان مطلق فروپاشید و در فیزیک نسبیت، نسبت زمان و ابعاد با سرعت حرکت محاسبه شد. این پژوهش، از دستاوردهای فیزیک نسبیت در ادامه بحث زمان و ابعاد در عالم مثال استفاده کرده و از انبساط زمان و انقباض ابعاد (انقباض لورنتس) در متحرک‌های سریع، برای تبیین کندی زمان در عالم مثال و انبساط ابعاد زمینی برای موجودات مثالی بهره جسته است و نتایج آن را همسو با منابع نقلی و روایی یافته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study of space and time in the Purgatory byRelativistic physics principles

چکیده [English]

According to popular perception developments in scientific theories and physical influenced the philosophical positions, But on some issues, philosophy that has been the pioneer. One of the primacy of philosophy of science, discuss the Substantial Motion and its results.Mulla Sadra(15th century AD) prove substantial motion within the object in time that still had not made detection equipment atoms and sub-atomic particles & types of atoms in quantum physics was not proven. Sadra, with proof of substantial movement concluded that the time is the fourth dimension of objects & it is not independent, But its existence is in motion and each of the objects by moving their substance, their own time. More than four centuries have passed and the structure of classical physics of absolute space and time collapse and relative time proved in Physics Relativity. The relative time previously established in the Qur'an. Some verses of different size and time scale proposed in the Purgatory. This research is a comparative study of physics and philosophy and to describe the quantity of time and space (the Hereafter) benefited from the laws of physics relativity

کلیدواژه‌ها [English]

  • Purgatory- union- time dilation
  • Lorentz contraction

مراجع

  1. آشتیانی، جلال الدین، شرح مقدمه قیصری، قم: بوستان کتاب1380.
  2. آیزبرگ، رابرت و رزنیک، فیزیک کوانتومی، ترجمة ناصر نفری، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1362.
  3. ابن بابویه، محمد بن على‏، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم: دار الشریف الرضی‏، 1406 ق‏.
  4. ابن سینا، الاشارات و التنبیهات، تحقیق مجتبی زارعی، قم: بوستان کتاب،1381ش.
  5. ابن سینا، حسین بن عبد الله، احوال النفس، محقق: اهوانی، احمد فواد، ج1، پاریس: دار بیبلیون، 2007م.
  6. ابن سینا، الاشارات و التنبیهات، قسم ثانی، شرح نصیر الدین طوسی، مؤسسة نعمان، بیروت، 1992.
  7. ارسطو، مابعدالطبیعه، ترجمه شرف الدین خراسانی، گفتار، 1366.
  8. اژدر، علیرضا، «بررسی انتقادی نظریه حرکت جوهری ملاصدرا»، حکمت صدرایی، پائیز و زمستان، ش 8، 1391.
  9. اسپیریدونوویچ گت، ولادیمیر، این جهان سرشار از شگفتیها، ترجمه محمدباقری، تهران: هدهد، 1361ش.
  10. امام خمینی، مصباح الهدایه إلی الخلافه و الولایه، مقدمة سید جلال الدین آشتیانی، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، 1384.
  11. انیشتین، آلبرت، نسبیت و مفهوم نسبت، ترجمه محمد رضا خواجه پور، تهران، انتشارات خوارزمی، 1378.
  12. ایمان پور، منصور، «عالم مثال منفصل در فلسفه ما»، خردنامه صدرا، ش 42.
  13. بهایی لاهیجی، محمد بن محمد سعید، رساله نوریه در عالم مثال، تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی؛ ۱۳۷۲.
  14. حسن زاده، حسن، دروس اتحاد عاقل و معقول، حکمت، تهران، 1404ق .
  15. حسن زاده، حسن، هزار و یک نکته، رجاء، تهران، 1365.
  16. حسن‏زاده، حسن، انسان در عرف عرفان، سروش، 1379.
  17. حسینى شاه عبدالعظیمى حسین بن احمد، تفسیر اثنا عشرى، تهران: انتشارات میقات، 1363.
  18. خانى رضا و حشمت الله ریاضى، ترجمه بیان السعادة فى مقامات العبادة، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه پیام‏نور، 1372.
  19. رخشاد، محمد حسین، در محضر علامه طباطبائی، سماء قلم، 1382.
  20. رسولی شربیانی، رضا و هنری، احمدرضا، «استکمال و اختیار در عالم برزخ با توجه به حکمت متعالیه و قران»، مجله حکمت معاصر، بهار وتابستان، ش1، 1390.
  21. زمخشرى، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی، 1407.
  22. سبزواری، هادی، شرح منظومه، تصحیح حسن حسن زاده، نشر ناب، 1413ق.
  23. سهروردى، شهاب‏الدین، شرح حکمه‏الاشراق، قطب‏الدین شیرازى، به اهتمام عبداله نورانى و مهدى تقوى، مؤسسه مطالعاتى اسلامى، 1380.
  24. سهروردى، یحیی ابن حبش، مجموعه مصنفات، هانرى کربن، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1372.
  25. شریف لاهیجى، محمد بن على، تفسیر شریف لاهیجى، تهران: دفتر نشر داد، 1373.
  26. صافیان، محمدجواد و انصاری، مائده و غفاری، علی، مسعود، محمد، «بررسی پدیدار شناختی-هرمنوتیک نسبت مکان با هنر معماری»، پژوهش‌های فلسفی، دانشگاه تبریز، بهار و تابستان، ش 8، 1390.
  27. صدرالدین، محمدبن ابراهیم، الشواهد الربوبیه، تصحیح سید مصطفی محقق، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران،1382.
  28. صدرالدین، محمدبن ابراهیم، المبدء و المعاد، تصحیح جلال الدین آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران، 1354ش.
  29. صدرالدین شیرازى، محمدبن ابراهیم، الحکمه المتعالیه فى الاسفار العقلیه الاربعه، قم: مصطفوی، 1379ش.
  30. طباطبایی، محمدحسین، نهایه الحکمه، قم: موسسه النشرالاسلامی، 1415.
  31. طباطبائی، سید محمد حسین، شرح اصول فلسفه و روش رئالیسم، تعلیقة مرتضی مطهری، ج 4، قم: دارالعلم، 1332.
  32. طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم،1417 ق.
  33. فیض کاشانى، ملا محسن، تفسیر الصافى، تهران: انتشارات الصدر، 1415ق.
  34. قوام صفری، مهدی، نظریه صورت در فلسفه ارسطو، چاپ اول، حکمت، 1382.
  35. کریگوریف، میاکیشیف، نیروها در طبیعت، ترجمه غلامرضا جلالی نائینی، انتشارات رز،1350.
  36. کلینی، محمدبن یعقوب، تصحیح علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دارالکتب الاسلامی، چ چهارم :1407ق.
  37. گلشنی، مهدی، تحلیلی از دیدگاه‌های فلسفی فیزیکدانان معاصر، چاپ دوم، مرکز نشر فرهنگی مشرق، 1374.
  38. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏، بحار الأنوار ( ط- بیروت)، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏، 1403ق‏.
  39. مصطفوی، نفیسه، «رهیافتی نو از بحث ماده مثالی همسو با مبانی عقل و نقل»، دو فصلنامه علامه، تابستان و مهر، ش 45، 1394.
  40. مصطفوی، نفیسه، تبیین و نقد نظریه ماده و صورت در فلسفه اسلامی و مقایسه آن با فیزیک کوانتوم، چاپ اول، قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها،1387.
  41. مطهری، مرتضی، شرح مبسوط منظومه، ج2، چاپ اول، انتشارات حکمت،1361ش.
  42. مطهرى، مرتضى، حرکت و زمان در فلسفه اسلامى، ج 2، چاپ اول، انتشارات حکمت، 1371.
  43. مطهرى، مرتضى، مجموعه آثار استاد شهید مطهرى، ج 7 و 4 و 2، انتشارات صدرا، 1371.
  44. مفید، محمد بن محمد، الإختصاص‏، محقق / مصحح: غفارى، على اکبر و محرمى زرندى، محمود، قم: الموشتمر العالمى لالفیة الشیخ المفید،1413 ق‏.
  45. واسیلیف، م. وک، استانبوکوویچ، ماده و انسان، پرویز قوامى، تهران: روزبهان، 1359‏.
  46. هایدگر، مارتین، شعر زبان و اندیشه رهایی: هفت مقاله از مارتین هایدگر همراه با زندگینامه تصویری هایدگر، ترجمه عباس منوچهری، تهران: مولی، 1381.
  47. یثربی، یحیی، ماجرای غم انگیز روشن فکری در ایران، تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، 1379 ش.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 29 خرداد 1395
  • تاریخ بازنگری: 14 آبان 1403
  • تاریخ پذیرش: 11 دی 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار