پرسش از سوژه و سوبژکتیویتۀ پدیدارشناسانه-اگزیستانسیالیستی، با تأکید بر مفهوم «پوئبلو» نزد ارتگا یی گاست

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

10.29252/kj.2022.223969.1069

چکیده

پرسش از سرشت سوژه‌ی پدیدارشناسانه-اگزیستانسیالیستی، در نگاه نخست، غالبا دازاین خویشمند هایدگر یا وجود لنفسه (انسان مسؤول) سارتر را به خاطر می‌آورد. اما با توجه به مبانی هستی‌شناسانه، انسان‌شناسانه و شناختیِ منظر پدیدارشناسانه-اگزیستانسیالیستی، شاید بتوان هر تعیّنِ مبتنی بر اصالت و خویشمندی- همچون دو پیشنهاد مذکور- را ناکافی و یا حتی بالکل تناقض‌آمیز انگاشت. اگر نقد لویناسیِ سوبژکتیویته در معنای بالا و تأکید او بر وجوه نااصیل خودبودگی دازاین صادق باشد، به نظر می‌رسد برای رسیدن به این سوژه‌ و سوبژکتیویته‌ی ویژه باید مسیری متفاوت (یا متعارض) را پیش گرفت. نوشته‌ی حاضر برای ارائه‌ی دورنمایی از این سوژه‌ی پدیدارشناسانه و اگزیستانسیالیستی -آن چه در یک بررسی تاریخی، از این منظر، فاعل تاریخ شناخته شده و، در نتیجه، باید موضوع پژوهش تاریخی باشد- بر آراء خوسه ارتگا ئی گاست تمرکز خواهد کرد. اولویت «بودن» بر «داشتن» نزد مارسل، تمایز هایدگری میان «تودست‌بودگی» و «پیش‌دست‌بودگی»، بصیرت هوسرل مبنی بر تام‌پذیری همواره ناتمام ادراک اشیاء و تجربه‌ی «چارگانه‌«ی هایدگری، از جمله مهمترین بصیرت‌های پدیدارشناسان و اگزیستانسیالیست‌های راهبری است که راه را برای ارائه‌ی راه‌حلی متفاوت هموار می‌کنند و همگی نوید ظهور یک اگزیستانسیالیسم قومی را می‌دهند. نتیجه و سرجمع این بصیرت‌های سازنده را می‌توان در تعریف خاص ارتگا از «وضعیت» و همچنین «افق امکانات»، و در نهایت، مفهوم «پوئبلو» نزد او یافت. «پوئبلو»- از اصطلاحات پرتکرار در دستگاه فکری ارتگا- از طریق تفسیری ویژه می‌تواند آن سوژه‌ و سوبژکتیویته‌ی غیرفردی و، در عین حال، غیرجهانیِ وفادار به مبانی فلسفه‌های پدیدارشناسانه و اگزیستانسیالیستی باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The problem of subject and subjectivity: with a focus on Ortega y Gasset’s conception of Pueblo

نویسنده [English]

  • Seyed Reza Vasmegar
Department of History, Faculty of literature and Human Sciences, University of Shahid Beheshti, Tehran. Iran
چکیده [English]

idegger’s the authentic Dasein or Sartre’s pour soi existence (responsible free man). By paying attention to the ontological, anthropological and cognitive foundations of the phenomenological-existentialist perspective, however it is possible to cast doubts on these answers. Therefore, any determination based on originality and authenticity, such as the two above mentioned propositions, may be considered inadequate or even contradictory. It seems that a different (or conflicting) path must be taken to reach this unique subject and subjectivity. In order to provide a perspective on this phenomenological and existentialist subject, this paper concentrates on the views of Jose Ertega y Gasset. Marcel’s priority of être over avoir, Heidegger’s distinction between zuhandenheit and vorhandenheit, Hussel’s idea of the eternal unfinnished perception of things, Heidegger’s interpretation of das Geviert, are some important phenomenological and existentialist insights which pave the way for a new solution. In accordance with all the mentioned insiths and as a sum up of them, Ortega’s unique definition of la circumstancia, as well as his conception of horizonte de posibilidade and, ultimately, his Pueblo promise the emergence of a new subject and subjectivity. Pueblo- one of the most frequently used terms in Ortega’s system of ideas- can be considered as a non-individual and, at the same time, non-universal subject, a determination of subjectivity which is faithful to the foundations of phenomenological and existentialist philosophies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Phenomenology
  • Existentialism
  • Subjectivity
  • Ortega y Gasset
  • Pueblo
ارتگا یی گاست، خوزه (1387)، طغیان توده‌ها، ترجمه و تلخیص: داوود منشی‌زاده، اختران.
پریموزیک، دنیل تامس (1388)، مرلوپونتی، فلسفه و معنا، محمدرضا ابوالقاسمی، نشر مرکز.
پیترزما، هنری (1398)، نظریه ‌معرفت پدیدارشناسی؛ هوسرل، هایدگر، مرلوپونتی، فرزاد جابرالانصار، کرگدن.
تیلیش، پل (1376)، الهیات فرهنگ، فضل‌الله پاکزاد و مراد فرهادپور، طرح نو.
دارتیگ، آندره (1373)، پدیدارشناسی چیست؟، محمود نوالی، سمت.
دریدا، ژاک و میشل فوکو (1394)، کوگیتو و تاریخ جنون (مجموعه مقالات)، فاطمه ولیانی، هرمس.
سارتر، ژان پل (1399)، اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، مصطفی رحیمی، نیلوفر.
______ (1398)، هستی و نیستی؛ جستاری در هستی‌شناسی پدیدارشناختی، مهستی بحرینی، نیلوفر.
کریچلی، سایمون (1391)، لویناس و سوبژکتیویتۀ پساواسازانه، تدوین و مهدی پارسا و سحر دریاب، رخداد نو.
کهون، لارنس (1392)، متن‌هایی برگزیده از مدرنیسم تا پست‌مدرنیسم، عبدالکریم رشیدیان [ویراستار فارسی]، نشر نی.
ماریتن، ژاک (1397)، فلسفه‌ تاریخ از چشم‌انداز مسیحی، سید رضا وسمه‌گر و رویا فیاض، دنیای اقتصاد.
هایدگر، مارتین (1389)، ساختن، باشیدن، اندیشیدن، هرمنوتیک مدرن؛ گزینۀ جستارها، بابک احمدی و دیگران، مرکز، چاپ هشتم.
هایدگر، مارتین (1386)، هستی و زمان، سیاوش جمادی، ققنوس.