عین القضات همدانی و یوهانس اکهارتوس از عرفای بزرگ مسلمان و مسیحی هستند که به دلیل افکار و اندیشههای خود مورد سوءظن سنت دینی غالب زمانه قرار گرفته و بدعت‌گذار خوانده شدند. باور به قدمت زمانی عالم یکی از اتهامات مشترک آن دو است. نحوۀ طرح این اتهام و نیز روش هر یک در پاسخگویی بدین اتهام موضوع مقاله حاضر است و در نظر دارد ضمن توضیح چگونگی تقریر این اتهام علیه این دو، به بررسی تطبیقی پاسخ‌هایی که عین القضات همدانی و اکهارتوس در برابر آن دادهاند بپردازد. عین القضات را به دلیل استعمال الفاظی مانند سرچشمه و منبع وجود، معتقد به قدمت عالم و عدم علم الهی به جزئیات دانستند. اکهارتوس را نیز معتقد به خلقت عالم از همان زمان که خدا وجود داشت، و همراه با به وجود آمدن پسر ازلی او خواندند. همچنین به دلیل باور به آفرینش نامتمایز و ازلی امور متعالی و پست او را بدعت‌گذار نامیدند. قاضی با طرح دووجهی عقل/ اطوار ورای عقل بدین اتهام پاسخ میدهد و سخن گفتن از حدوث یا قدم عالم را متعلق به ساحت عقل میداند، حال آنکه در طور ورای عقل دنیا و مافیها اساساً در کنار حق موجودیتی ندارند که بتوان از حدوث یا قدم آنها سخن گفت و ازل و ابد با یکدیگر برابرند. اکهارتوس نیز از طرح دووجهی روز نفس/ روز خداوند همین منظور را دنبال میکند و اکنون ازلی که خداوند در آن عالم را آفرید، همین لحظه میداند.
Christian Mysticism, Living age books, Meridian books, New York, 1956.
Eckhartus, Ioannes,”Get beyond time”, Meister Eckhart, A Modern Translation, Blakney, Raymond, B, Harper & Row, New York, 1941.
______, “God enters a free soul”, Meister Eckhart, A Modern Translation, Blakney, Raymond, B, Harper & Row, New York, 1941.
______, “The Defence”, Meister Eckhart, A Modern Translation ,Blakney, Raymond, B, Harper & Row, New York, 1941.
______, ”The Defense”,Meister Eckhart, The Essential sermons, Commentaries, Treatises and Defence, Translation and Introduction byBernard McGinn and Edmund Colledge, Paulist Press,p 75- , 1981.
______, “Commentary on John”, Meister Eckhart, The Essential sermons, Commentaries, Treatises and Defence, Translation and Introduction byBernard McGinn and Edmund Colledge, Paulist Press,p 143- , 1981.
______, “Commentary on Genesis”, Meister Eckhart,The Essential sermons, Commentaries, Treatises and Defence, Translation and Introduction byBernard McGinn and Edmund Colledge, Paulist Press,p 84- , 1981.
______, “Praedica verbum vigila in omnibus labora”, Meister Eckhart Teacher and Preacher, Bernard McGinn(ed),Paulist Press, p 293- ,1986.
______, “Quasi stellamatutina in medio nebulae et quasi luna plena in diebussuislucet et quasi sol refulgens, sic isterefulsit in templodei”Meister Eckhart Teacher and Preacher, Bernard McGinn(ed),Paulist Press, p 256- ,1986.
______, “Commentary on Exodus”Meister Eckhart Teacher and Preacher, Bernard McGinn(ed),Paulist Press, p 58- ,1986.
______, “Nuncscioverequiamisitdominusangelumsuum”, Meister Eckhart Teacher and Preacher, Bernard McGinn(ed),Paulist Press, p 246- ,1986.
______, “Iustus in perpetuumvivet et apuddominumestmerceseius” Meister Eckhart Teacher and Preacher, Bernard McGinn(ed), Paulist Press, p 298- ,1986.
______, “Commentary on the book of Wisdom”,Meister Eckhart Teacher and Preacher, Bernard McGinn(ed),Paulist Press, p 152- ,1986.
______, “The angel Gabriel was sent”,The Sermons and Collations of Meister Eckhart, Pfeiffer, Franz,Kessinger.
Kelley, C.F, Meister Eckhart on Divine Knowledge, Dharmacafe, California, 2009.
Otto, Rudolf, Mysticism East and West, Macmillan Company, second printing, 1970.
)