هیوم و بیداری کانت از خواب جزمیت؛ نگاهی دوباره

آیت الله زاده شیرازی, سید محمدحسن; جمشیدپور, ارش

هیوم و بیداری کانت از خواب جزمیت؛ نگاهی دوباره

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

ایمانوئل کانت در تمهیدات به صراحت می‌گوید که تذکّر و هشدارِ دیوید هیوم بود که او را نخستین بار از خوابِ جزمیت بیدار کرد. علیرغمِ اذعانِ کانت، هنوز بر کانت‌شناسان روشن نیست که هیوم دقیقاً چگونه کانت را از خوابِ جزمیت بیدار کرد. اختلافِ مفسران برخاسته از این است که در موردِ هیچ کدام از جوانبِ این تأثیر و تأثر اجماعی وجود ندارد. آیا بحثِ هیوم از علیت کانت را از خوابِ جزمیت بیدار کرد، یا بحثِ او از تعارض‌های قوۀ تخیل؟ اگر اولی ست، کدام بحثِ هیوم از علیت؟ کدام کتابِ هیوم بر کانت تأثیر گذاشته است؟ آیا کانت اساساً آشناییِ دست‌اوّلی با مکتوباتِ هیوم داشته است؟ در مقدمه، پرسش‌های مختلفِ مرتبط با مسئله را متمایز می‌کنیم. در بخشِ اول، به جنبۀ تاریخیِ تأثیرِ هیوم و میزانِ آشناییِ کانت با دو کتابِ هیوم می‌پردازیم. در بخشِ دوم، استدلال می‌کنیم که بحثِ هیوم از «اصلِ علّیِ عام» در کتابِ رساله‌ای در بابِ طبیعتِ انسان کانت را از خوابِ جزمیت بیدار کرده است. اگر دیدگاهِ ما دربارۀ نسبتِ هیوم و کانت درست یا موجه باشد، آنگاه سایرِ تأثیراتِ هیوم بر کانت را نیز باید با نظر به همین دیدگاه تبیین کرد. در نتیجه‌گیری، خلاصه‌ای از یافته‌های تحقیق را ارائه می‌کنیم.

کلیدواژه‌ها

علیت-اصلِ علّیِ عام-قوانینِ علّیِ خاص-رساله-تمهیدات

عنوان مقاله [English]

هیوم چگونه کانت را از خوابِ جزمیت بیدار کرد؟: نگاهی دوباره

نویسندگان [English]

احمد علی اکبر مسگری
Arash Jamshidpour

university of shahid beheshti

چکیده [English]

کلیدواژه‌ها [English]

علیت-اصلِ علّیِ عام-قوانینِ علّیِ خاص-رساله-تمهیدات

مراجع

ـ کانت، ایمانوئل، تمهیدات، مقدّمه‌ای بر هر مابعدالطّبیعۀ آینده که به عنوان یک علم عرضه شود، ترجمۀ غلامعلی حدّاد عادل، چ 5، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1390.
ـ هیوم، دیوید، کاوشی در خصوصِ فهمِ بشری، ترجمۀ کاوه لاجوردی، تهران: نشر مرکز، 1395.
Anderson, A. “The Objection of David Hume”. Published in Rethinking Kant, vol 2, ed. by Pablo Muchnik. Newcatle upon Tyne: Cambridge Scholars Press. pp. 81-120. 2010.
- Beattie, J. An Essay on the Nature and Immutability of Truth in Opposition to Sophistry and Scepticism. Edinburgh: Denham & Dick. 1805.
- Ertl, W. “Hume’s Antinomy and Kant’s Critical Turn”, British Journal for the History of Philosophy 10 (4), pp. 617-640. 2002.
- Hatfield, G. “The Prolegomena and the Critiques of Pure Reason”, published in Kant und die Berliner Aufklärung, Akten des IX. Internationalen Kant-Kongresses, Band 1, ed. Volker Gerhardt, Rolf-Peter Horstmann, and Ralph Schumacher, Walter de Gruyter, Berlin, New York. pp. 185-208. 2001.
- Hume, D. A Treatise of Human Nature. Ed. by David Fate Norton & Mary J. Norton. Oxford University Press. 2007.
- Hume, D. The Letters of David Hume (2 Vols). Ed. by J.Y.T. Grieg. Oxford: Clarendon Press. 1932.
- Kant, I. Correspondence. Trans. and ed. Arnulf Zweig. Cambridge University Press. 1999.
- Kant, I. Notes and Fragments. Trans. Curtis Bowman, Paul Guyer, Frederick Rauscher, ed. Paul Guyer. Cambridge: Cambridge University Press. 2005.
- Kant, I. Prolegomene zu einer jeden künftigen Metaphysik, die als Wissenschaft wird auftreten können. Leipzig . Verlag von Felix Meiner . 1920
- Kemp Smith, N. A Commentary to Kant's Critique of Pure Reason. Second revised and enlarged edition 1923 (first ed. 1918). With a new introduction by Sebastian Gardner. London: Palgrave Macmillan. 2003.
- Kemp Smith, N. The Philosophy of David Hume. With a new introduction by Don Garrett. London: Palgrave Macmillan. 2005.
- Kitcher, P. James Beattie, published in The Cambridge Dictionary of Philosophy, ed. by Robert Audi. Cambridge University Press. p. 75. 1999.
Kuehn, M. “Kant’s Conception of Hume’s Problem,” Journal of the History of Philosophy, 21. pp. 175-93. 1983.
- Languenesse, B. Kant on the Human Standpoint. Cambridge University Press. 2005.
- Louden, R.B. “A Writer More Excellent than Cicero, Hume's Influence on Kant's Anthropology”, published in Kant and The Scottish Enlightenment. Ed. by Elizabeth Robinson & Chris W. Surprenant. Routledge. pp. 164-80. 2017.
- P. Wolff, R. “Kant's Debt to Hume via Beattie”. Journal of the History of Ideas, Vol. 21, No. 1 (Jan. - Mar.), pp. 117-123. 1960.
- Van Cleve, J. Problems from Kant. New York: Oxford University Press. 1999.