همواره یکی از مهمترین دغدغههای اهل فلسفه و عرفان اسلامی، تأمل در خصوص وجود و انحاء و مراتب آن بوده است، تا آنجا که ایشان، وجود مطلق را موضوع اصلی نظام فکری خود معرفی میکردند. در عرفان ابن عربی و اخلاف او بویژه داود قیصری نیز کلیدیترین موضوع، وجود است، تا آنجا که فهم خداشناسیِ مکتب ابن عربی در سایهی وجودشناسی آن، امکانپذیر است. قیصری در مقدمهی شرح خود بر فصوص الحکمِ ابن عربی، وجود را چونان حق و حقیقت قلمداد میکند و تلقی متافیزیکیِ سنتی از وجود صرفاً چونان کلیترین و انتزاعیترین مفاهیم را نمیپذیرد بلکه علاوه بر این، وجود را واقعیترین حقیقت و معنیبخش همهی موجودات تلقی میکند. از سوی دیگر، این حقیقت، یعنی وجود، را نه محدود به طور عقل و ظرف وجود ذهنی میداند و نه صرفاً متعین در ظرف وجود خارجی، بلکه آن را فراتر از طور عقل و ظرف ذهن دانسته و بر این باور است که وجود چونان حق و حقیقت، جز برای خداوند، بر کسی معلوم نیست. در جستار حاضر، بر آنیم تا با توجه به نوشتههای عرفانی قیصری بویژه در مقدمهی شرحش بر فصوص الحکم، به تبیینهای متافیزیکیِ او از وجود و تلقیاش از آن، به مثابه حق و حقیقت توجه کنیم و نشان دهیم که نظام وجودشناسانهی قیصری در تلقی خاصی که از وجود ارائه میکند، بهمانند دیگر عرفای مسلمان، چون ملاصدرا، از نظام متافیزیکیِ سنتی، بویژه در قالب ارسطوییِ آن، فاصله میگیرد.
-قیصری، داود بن محمود، 1377، رسائل قیصری، تحقیق سید جلال الدین آشتیانی، تهران، انتشارات انجمن حکمت و فلسفه ایران.
-یزدانپناه، ید الله، 1388، مبانی و اصول عرفان نظری، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
-Chittick, William, 1989, The Sufi Path of Knowledge: Ibn al-'Arabi's Metaphysics of Imagination, State University of New York Press.
- ----------------------, 1997, The Self-Disclosure of God: Principles of Ibn al-'Arabi's Cosmology, State University of New York Press.
-Gorner, Paul, 2007, Heidegger's Being and Time: An Introduction, Cambridge University Press.
-Kynsh, Alexander D, 1999, Ibn al-'Arabi in the Later Islamic Tradition: The Making a Polemical Image in Medieval Islam, SUNY Press.
-Otto, Rudolf, 2016, Mysticism East and West: A Comparative Analysis of the Nature of Mysticism, Trans by Bertha L. Bracey & Richenda C. Payne, Wipf and Stock; Reissue edition.
-Nasr, Seyyed Hossein, 1989, Knowledge and the Sacred, State University of New York Press.