زیبایی‌شناسی انتقادی، تمثیل و گسست تاریخی از تجربۀ رنج؛ تأملی در فلسفۀ هنر والتر بنیامین

افراسیابی, حسین; ممبینی, سجاد

زیبایی‌شناسی انتقادی، تمثیل و گسست تاریخی از تجربۀ رنج؛ تأملی در فلسفۀ هنر والتر بنیامین

نوع مقاله : معرفی و نقد کتاب

نویسندگان

¹ استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه یزد

² دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه یزد (نویسنده مسئول

چکیده

پژوهش حاضر به دنبال آن است تا با تأملی در فلسفۀ هنر والتر بنیامین، مبانی رویکرد غایت‌شناسانۀ وی به تاریخ را مورد مطالعه و واکاوی قرار دهد. زیبایی‌شناسی انتقادی بنیامین که خود مبنای زیبایی‌شناسی منفی آدورنویی است، بر پایۀ عنصر تمثیل شکل گرفته است؛ عنصری که نوع تلقی بنیامین از آن، خود محصول تصور خاص وی از زبان است. مفاهیم تجربه، مکاشفه و مسیانیسم که در فلسفۀ هنر بنیامین جایگاهی ویژه دارند، به گونه‌ای خاص با مفهوم تمثیل و نیز با یکدیگر پیوند یافته و در نهایت با غایت‌شناسی تاریخی وی ارتباط می‌یابند. تاریخ که از نظرگاه بنیامین سراسر پوشیده از تجربۀ رنج و شکست است، به واسطۀ تمثیل در اثر هنری به بیان در می‌آید. اما کار زیبایی‌شناسی انتقادی توقف در بیان تجربۀ رنج نیست، بلکه با بیان آن قصد دارد به سوی موقعیتی آرمانی‌تر رهنمون شود. تمثیل که رگه‌هایی از بشارت مسیانیستی را در خود حمل می‌کند، همواره با اشاره‌ای به رنج، قصد فراروی از آن را دارد و این همان برنامۀ کلی استاتیک انتقادی در گذر از فاکت‌ها به سوی بایسته‌ها است. بدین‌گونه است که بنیامین در نهایت، امکان گسست تاریخی از پیوستار رنج را بواسطۀ تمثیل هنری میسر می‌داند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

احمدی، بابک، خاطرات ظلمت، تهران، مرکز، 1379.
احمدی، بابک، حقیقت و زیبایی: درس‌های فلسفۀ هنر، تهران، مرکز، 1388.
آدورنو، تئودور و هورکهایمر، ماکس، دیالکتیک روشنگری، ترجمۀ مراد فرهادپور و امید مهرگان، تهران، گام نو، 1384.
بنیامین، والتر، نشانه‌ای به رهایی: مجموعه مقالاتی از بنیامین، ترجمه بابک احمدی، تهران، تندر، 1366.
بنیامین، والتر آ، درباره برخی از مضامین و دست مایه‌های شعر بودلر، ترجمۀ مراد فرهادپور، ارغنون، شماره 14، 1377، صص 48-27.
بنیامین، والتر ب، اثر هنری در عصر تکثیر مکانیکی، ترجمۀ امید نیک فرجام، فارابی، شماره 31، 1377، صص 225-210.
بنیامین، والتر، تزهایی در باب فلسفۀ تاریخ، ترجمۀ مراد فرهادپور، ارغنون، شماره 11و12، 1375، صص 328-317.
بنیامین، والتر، خیابان یک طرفه، ترجمۀ حمید فرازنده، تهران، مرکز،1380.
بنیامین، والتر، تأملاتی دربارۀ کافکا، ترجمۀ غلامرضا صراف، زیباشناخت، شماره 19، 1387، صص 192-187.
بنیامین، والتر، بودلر و ملال: قطعاتی از سنترال پارک، ترجمۀ مراد فرهادپور و امید مهرگان، روانشناسی و هنر، شماره 4، 1389، صص 78-76.
بنیامین، والتر، فرهنگ قصه‌گویان و فرهنگ صنعت‌گران، درج شده در کتاب جامعه‌شناسی انتقادی، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران، کتاب آمه، 1390.
فرهادپور، مراد، عقل افسرده: تأملاتی در باب تفکر مدرن، تهران، طرح نو، 1378.
کافکا، فرانتس، قصر، ترجمۀ امیر جلال‌الدین اعلم، تهران، نیلوفر، 1381.
Benjamin, W. Mythe et Violenc, tra. M. De Gandillac, Paris: Denoël,1971.
Benjamin, W. Origine du Derame Baroque Allemand, tra. S. Muller, Paris,1985.
lukacz, G. Die Eigenart Des Aesthetischen,vol.2, Berlin,1963.