پدیدارشناسی ادراک زیبایی‌شناختی از دیدگاه میکل دوفرن

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسنده

دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

ادراک زیبایی‌شناختی از جمله مباحث بحث‌‌‌برانگیز در حوزۀ زیبایی‌شناسی جدید است که میکل دوفرن از یک منظر خاص پدیدارشناختی به بیان آن مبادرت ورزیده است. به باور وی، اثر هنری ساختاری را برای ابژۀ زیبایی‌شناختی فراهم می‌کند که مهم‌ترین تمایز بین این دو در ادراک است. در این مقاله تلاش داریم این تمایز را مشخص کرده و فرایند ادراک زیبایی‌شناختی را نشان دهیم. دوفرن سه مرحله برای ادراک زیبایی‌شناختی قائل شده است. مرحلۀ نخست حضور است که درک همان‌گونه که مرلوپونتی توصیف می‌کند، اتفاق می‌افتد؛ کلی، پیشاتأملی و در بدن ما. مرحلۀ دوم، بازنمود و خیال؛ متأثر از سارتر است. در این مرحله، ادراک تمایل دارد تا صور مفاهیم تازه پدید آمده از حضور درک شده را در اشخاص و رویدادهای قابل تمییز به صورت مادی مجسم سازد. مرحلۀ سوم، تأمل و احساس متأثر از کانت است. این تأمل می‌تواند همدلانه و تاحدی ابژکتیو باشد، که بیشتر مرتبط به حس است تا ادراک. در این فرایند است که ادراک زیبایی‌شناختی صورت می‌گیرد. از نظر وی، تماشاگر اثر هنری در ادراک اثر هنری باید این سه ساحت را همزمان درک کند. دوفرن در مرحلۀ پایانی ادراک، یعنی احساس، یگانگی سوژه و ابژه را نشان داده است. در این جستار کوتاه، با روش توصیفی و تحلیلی سعی داریم این مراحل را بررسی کنیم.

کلیدواژه‌ها


  1. تیلور، کارمن. مرلوپونتی. ترجمه مسعود علیا. چاپ اول. تهران، نشر ققنوس1390.
  2. اسپیگلبرگ، هربرت. جنبش پدیدارشناسی درآمدی تاریخی. ترجمه مسعود علیا، تهران، نشر مینوی خرد 1391.
  3. خاتمی، محمود. اشاره‌ای به زیبایی‌شناسی از منظر پدیدارشناسی، تهران، انتشارات فرهنگستان هنر 1383.
  4. هیوم، دیوید. درباب معیار ذوق و تراژدی. ترجمه علی سلمانی. تهران: انتشارات فرهنگستان هنر 1385.
  5. Berleant, A. The Aesthetic Field: A Phenomenology of Aesthetic Experience. Springfield, 1970.
  6. Dewey, J. Art as Experience. New York, 1958.
  7. Dufrenne, Mikel In The Presence of The Sensuous: Essay in Aesthetics. Ed, Mark S.Roberts and Dennis Gallagher. Humanities Press International,Inc, 1987.
  8. ______, In Encyclopedia of Phenomenology. Ed. Lester Embree 2009.
  9. ______, The Phenomenology of Aesthetic Experience. Trans. E. S. Casey. Evanston: Norhtwestern University Press, 1973.
  10. ______, "The Aesthetic Object and the Technical Object". Journal of Aesthetics and Art Criticism 23 (1):113-122, 1964.
  11. Gadamer, Truth and Method. Second Revised Edition Translation revised by Joel Weinsheimer and Donald G. Marshall. Continuum New York, 2000.
  12. MaMackon, Ian. Aesthetic Perdeption in Mikel Dufrenne Phenomenology of Aesthetic Experience A Phenomenological Critique. Nestleton Station, Canada1990.
  13. Merleau-Ponty. Phenomenology of Perception.Trans by Colin Smith. New York: Humanities Press, 1962.
  14. Michael,Mitias. Encyclopedia of Aesthetics. Editor, M. Kelly, v1, Oxford University Press, 1998.
  15. Kant, Critique of Judgment, tran.J.R.Meredith, Oxford, 1986.
  16. Bachelad G, The Poetics of Space, trans.M.Jolas, 1961.
  17. Sartre,Jean-Paul, The Psychology of Imagination.Translated by Bernard Frechtman. New York:Washington Square Press, 1966.
  18. Walton K Mimesis as Make- Believe, Cambridge,1991.
  19. Ingarden, Roman, Literary Work Of Art, Trans by George G. Grabowicz. Evanston, Ill, Northwestern University Press, 1973.