ریاضیات لایبنیتسی و زیبایی‌شناسی منفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه خوارزمی

10.29252/kj.2022.223788.1066

چکیده

ظریۀ انتقادی را همواره فلسفه و جامعه‌شناسیِ معاصر به‌مثابۀ چیزی متعیَّن و «شناخته‌شده» درک کرده‌اند که ریشه‌های اصلیِ خود را در منفیّت هگلی-مارکسی می‌یابد. اما کمتر به این مسئله توجه شده که آیا می‌توان تبارهای نظری دیگری نیز برای آن شناسایی نمود؟ لایبنیتس را می‌توان فیلسوفی دانست که، از دریچۀ فلسفۀ دیفرانسیلی خود، تأثیری حاشیه‌‌ای ولی نیرومند بر نظریۀ انتقادی برجای نهاد. در این مقاله نشان داده می‌شود که سه مفهوم زیبایی‌شناختیِ ناهمسانی، خودبسندگی و هماهنگی چگونه در حساب تفاضلیِ لایبنیتسی ریشه دارند و می‌توانند با استفاده از مفاهیمی چون این‌همانی، موناد و هم‌امکانی توضیح داده شوند. علاوه بر شناسایی برخی ریشه‌های لایبنیتسیِ زیبایی‌شناسی منفی، این پرسش نیز مطرح می‌شود که مفاهیمِ یادشده در چه نسبتی با مفاهیم دیفرانسیلی قرار می‌گیرند؟ به‌جز مفهومِ ناهمسانی نزد آدورنو که به‌نوعی در رابطه‌ای آنتاگونیستی با اصل این‌همانی قرار دارد، دو مفهوم دیگر را می‌توان صورت‌هایی فلسفی-زیباشناختی از مفاهیمی ریاضیاتی دانست، به‌نحوی‌که هنرِ خودبسنده نوعی موناد و هماهنگی صورتی از پیوستگی نشان داده می‌شود. این مسئله که نظریۀ زیباشناسی چگونه می‌تواند از ریاضیات متأخر الهام پذیرد ایدۀ اصلی این پژوهش است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Leibnizian Differential Calculus And Negative Aes‌thetics

نویسنده [English]

  • sajad mombeini
phd stu.
چکیده [English]

Critical theory has always been unders‌tood by contemporary philosophy and sociology as something definite and “known” that finds its main roots in Hegelian-Marxis‌t negation. But less attention has been paid to the ques‌tion of whether other lineages and societies can be discovered or “invented” for it? Leibniz can be considered a philosopher who, through the lens of his differential philosophy, exerted a marginal but powerful influence on critical theory. Here it is shown how the three aes‌thetic concepts: Inequality, Autonomy and Harmony, are rooted in a kind of differential calculus and can be explained using concepts such as Identity, Monad and Com-Possibility. In addition to identifying the Leibnizian roots of negative aes‌thetics, the ques‌tion has also been raised as to how these concepts relate to differential concepts. Apart from the concept of Inequality in Adorno’s thought, which is somehow in antagonis‌tic relation to the Principle of Identity, the other two concepts can be considered as philosophical-aes‌thetic forms of mathematical-physical concepts; In a way, the Autonomic Art was shown to be a kind of monad, and Harmony was shown as a form of Continuity. The idea of ​​how a philosophical theory can be inspired by new mathematics or physics should be considered the mos‌t promising achievement of this research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Negative Aes‌thetics
  • Critical Theory
  • Leibniz
  • Differential Calculus
آدورنو، تئودور (1384)، دیالکتیک روشنگری، ترجمۀ مراد فرهادپور و امید مهرگان، تهران: گام نو. 
آدورنو، تئودور (1386)، «در باب زشتی، زیبایی و تکنیک»، ترجمۀ آذین حسین‌زاده، مجلۀ زیباشناخت، شماره 17، صص 51-47. 
آدورنو، تئودور (1395)، یادداشت‌هایی دربارۀ کافکا، ترجمۀ سعید رضوانی، تهران: آگاه. 
آدورنو، تئودور (1399)، سویه‌ها، ترجمۀ محمد مهدی اردبیلی و دیگران، تهران: ققنوس. 
آدورنو، تئودور (1399)، علیه ایدئالیسم، ترجمۀ مراد فرهادپور، تهران: هرمس. 
بنیامین، والتر (1398)، دربارۀ زبان و تاریخ، گزینش و ترجمۀ مراد فرهادپور و امید مهرگان، تهران: هرمس. 
دلوز، ژیل (1392)، بیان و تکینگی در لایبنیتس، ترجمۀ پیمان غلامی و ایمان گنجی، تهران: رخ‌داد نو.
لایبنیتس، گوتفرید ویلهلم (1397)، مونادولوژی و چند مقاله فلسفی دیگر، ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان، تهران: علمی و فرهنگی.
Adorno, T.W. (2002). Aes‌thetic Theory, Tra. R. Hullot-Kentor, London and N.Y: Continuun.
Adorno, T.W. (2018); Commitment (In: Aes‌thetics and Politics), Tra. By Fredric Jameson, Verso.  
Leibniz, G. W. (1916); New Essays on Human Unders‌tanding, tr. by A.G. Langley, London: The Open Court Publishing Company.   
Leibniz, G. W. (1989); Philosophical Essays, Tra. By R. Ariew & D. Garber, Indianapolis: Hackett Publishing Company. 
Leibniz, G. W. (1890); The Philosophical Works, Tra. By G. M. Duncan, New Haven: Morehouse & Taylor Publishers.
Leibniz, G. W. (1908); Discourse On Metaphysics, Correspondence With Arnauld & Monadology, Tra. By G. R. Montgomery, Chicago: The Open Court Publishing Company.   
Leibniz, G. W. (1998); Philosophical Texts, Tra. By R. Francks & R.S. Woolhouse, N.Y: Oxford University Press.  
Leibniz, G. W. (1898); The Monadology, tra.by Robert Latta, London: Oxford University Press. 
Leibniz, G. W. (1920); The Early Mathematical Manuscripts of Leibniz, tra. By J.M. Child, Chicago: The Open Court Publishing Company.  
Leibniz, G. W. (1985); Theodicy, Tra. By E.M. Huggard, Bibliobazaar.