موافقان و مخالفان مادۀ اولی به دو نحو در اثبات و نفی آن استدلال می‌کنند؛ یکی بر اساس آثار ارسطو و شواهد متنی و دیگر بر اساس تحلیل نقش ماده و صورت در فلسفه طبیعی. در این مقاله مادۀ اولی از منظری دیگر مورد بررسی قرار خواهد گرفت، یعنی بر اساس نظام فکری ارسطو در فلسفۀ اولی. در فلسفۀ اولی ارسطو پرسش «جوهر چیست» را طرح می‌کند، زیرا جوهر آنی است که به حسب خود هست و بنابراین با تحلیل جوهر پرسش «موجود چیست» پاسخ داده می‌شود. او بین جوهر به‌عنوان موضوع و جوهر به‌عنوان ذات و ماهیت تمایز قائل است، اما معتقد است رابطۀ بین این دو رابطه ماده و صورت است و ماده و صورت را نیز بر اساس قوه و فعل توضیح می‌دهد. ماده بالقوه صورت است و صورت فعلیت ماده است. او بر این اساس از وحدت جوهر دفاع می‌کند. نزد افلاطون قابل یا موضوع فاقد هر نوع صورت و تعینی است، زیرا اگر تعینی داشته باشد، نمی‌تواند تعین و صورتی دیگر بپذیرد، چرا که هر تعین و وجودی در مقابل تعین دیگر است، اما ارسطو با طرح قوه و موجود بالقوه معتقد می‌شود که موضوع چیز خاص و متعینی است، اما قوه تعین و وجودی دیگر را نیز دارد. بنابراین برخلاف افلاطون که قابل وجود را لاوجود می‌دانست، در نظر ارسطو وجود است که قابل وجودی دیگر است. به عقیدۀ ارسطو دیدگاه افلاطون منجر به جدایی هر چیز از وجودش و خودش می‌شود. بر این اساس نه‌تنها ماده اولی در نظام فلسفی ارسطو جایی ندارد، بلکه در تعارض با دیدگاه اوست. مادۀ اولی که از هر تعینی خالی است، منطبق بر دیدگاه افلاطون است نه ارسطو.
عسگری، احمد، «رابطه قوه و امکان در Θ3» شناخت (دو فصلنامه علمی-پژوهشی)، شماره 1/65، پاییز و زمستان 1390.
مسگری، احمد و احمد عسگری، «ماده اولی و تبیین کون و فساد در فلسفه ارسطو» فلسفه (دو فصلنامه علمی-پژوهشی)، سال 40، شماره 1، بهار و تابستان 1391.
Aristotle, Metaphysics: a revised text with introduction and commentary, by Ross (first published 1924), Oxford: Clarendon Press, 1981.
Aristotle, Physics: a revised text with introduction and commentary, by Ross (first published 1936), Oxford University Press, 1998.
Aristotle, Complete works of Aristotle: a revised oxford translation, Edited by Jonathan Barnes (first published 1984), Princeton University Press, 1995.
Charlton, William (first published 1970), Aristotle’s Physics: Book I and II, Oxford University Press, 2006.
Charlton, William, “Prime Matter: A Rejoinder”, Phronesis, Vol. 28, No. 2, pp. 197-211, 1983.
Kosman, L. A. "The Activity of Being in Aristotle's Metaphysics" In Unity, identity, and explanation in Aristotle's metaphysics, Edited by: Scaltsas et al, Oxford University Press, 1994.
Plato, The Collected Dialogues of Plato Including The Letters, edited by edith Hamilton and Huntington Cairns, Princeton University Press, 1963.
Politis, Vassilis, Aristotle and the Metaphysics, Routledge, 2005.
Robinson, H. M. “Prime Matter in Aristotle”, Phronesis, Vol. 19, No. 2, pp. 168-188, 1974.
Solmsen, Friedrich, “Aristotle and Prime Matter: A Reply to Hugh R. King”, Journal of the History of Ideas, Vol. 19, No. 2, pp. 243-252, 1958.
Williams, C.J.F. Aristotle’s De Generatione et Corruptione, Oxford University Press, 1982.
)