استنباط و نسبت سه نوع انسان‌شناسی و سه رویکرد اندیشۀ سیاسی مرتبط با آن در فلسفۀ کانت

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموخته دکترای فلسفه

10.29252/kj.2022.222797.1049

چکیده

در اندیشۀ سیاسی امانوئل کانت آرای متکثر و همچنین گاهی متناقض وجود دارد، به‌گونه‌ای که، در دوره‌های مختلف اندیشۀ او، با رویکردهای سیاسی متفاوتی روبه‌رو هستیم. به نظر می‌رسد که کانت با تصوری که در هر دوره دربابِ انسان‌شناسی پیدا می‌کند سرنوشت اندیشۀ سیاسی خویش را تغییر می‌دهد، زیرا دربرابرِ هر رویکرد انسان‌شناسی متفاوت او ما با اندیشۀ سیاسی متفاوتی در تناظر با آن روبه‌روییم. در رویکرد نخست خویش، او تنها به انسان به‌عنوانِ نوع می‌نگرد، و تاریخ پیشرفت او را براساسِ تاریخی مشیتی یا طبیعی توضیح می‌دهد به‌گونه‌ای که آدمی در شکل‌گیری جامعۀ سیاسی به ارادۀ خویش متکی نیست، بلکه برحسبِ طبیعت رخ می‌دهد. در این دیدگاه، فرد انسانی دارای اهمیت نیست و زندگی او ناچیز قلمداد می‌شود. اما نگرش او به انسان در اندیشۀ اخلاقی با دیالکتیکی پیچیده از قانون عقل، اراده و آزادی همراه است و اساساً با خودآیینی تعریف می‌شود. در این دیدگاه، کانت دیگر به مشیت اعتقادی ندارد و آدمی را مسئول تحقق ایدۀ عقل می‌داند. سیاست در این دیدگاه در وضعی بیناسوژگانی و درجهتِ تحقق حکومت غایات شکل می‌گیرد. مورد آخر به نقد قوۀ حکم باز می‌گردد که به آدمیانی مربوط می‌شود که در کنار هم از عقل عمومی یا همگانی بهره‌مند هستند، کسانی که حتی برای اندیشیدن و قضاوت به یکدیگر نیازمندند. این امر به داوری زیباشناسانه باز خواهد گشت که در قوۀ تخیل شکل می‌گیرد و نه در عقل.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relations of Three Kinds of Anthropology and Three Approaches to Political Thought in Kant’s Philosophy

نویسنده [English]

  • Mohsen Bagherzadeh meshkibaf
phd of philosophy
چکیده [English]

 Emmanuel Kant holds multiple and sometimes contradictory views on political thought, so that in different periods of his thinking, we are faced with different political approaches. Since in the face of each of his different anthropological approaches we are confronted with a different political thought in relation to it, it seems that Kant changes the fate of his political thought with the idea he finds in each period about anthropology. In his first approach, he looks only at man as a species, and explains the history of his development on the basis of providential or natural history, in such a way that man does not rely on his own will in the formation of political society, but occurs naturally. However, his view of man in moral thought is accompanied by a complex dialectic of the law of reason, will, and freedom, and is essentially defined by autonomy.The last case goes back to the critique of the power of judgment, which relates to people who together benefit from common sense. For those who even need each other to think and judge, this will go back to the aesthetic judgment that is formed in the imagination and not in the intellect.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kant
  • anthropology
  • politics
  • ethics
  • aesthetics
آرنت، هانا (1399)، درس‌گفتارهای فلسفۀ سیاسی کانت [داوری]، ترجمه فرهنگ رجایی، تهران: نشر دمان
بیزر، فردریک (1398)، رمانتیسم آلمانی (مفهوم رمانتیسم آلمانی اولیه)، ترجمه مسعود آذرفام، تهران: نشر ققنوس
سالیوان، راجر (1380)، اخلاق در فلسفۀ کانت، ترجمه عزت‌الله فولادوند، تهران: طرح نو
کانت، امانوئل (1384)، نقد عقل عملی، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران: نشر نورالثقلین
کانت، امانوئل (1394)، نقد عقل محض، ترجمه بهروز نظری، تهران: ققنوس
کانت، امانوئل (1390)، نقد قوه‌حکم، ترجمه عبدالکریم رشیدیان، نشر نی
کانت، امانوئل (1369)، بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق، ترجمه حمید عنایت و علی قیصری، تهران: نشرخوارزمی، چاپ اول