مشخصات هنر حکمی در حکمت متعالیه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

10.29252/kj.2021.100817

چکیده

ملاصدرا به هنرها با عنوان «صنایع لطیفه» امعان نظر داشته و گونه‌ای از شعر را «شعر حکمی» می‌نامد. وی برخی از هنرمندان را در زمرۀ حکما نام می‌برد که این دو رویکرد، اساس تعمیم شعر حکمی به هنر حکمی در این تحقیق است. آشنایی با مراتب حکمت، معرفی موانع نیل به آن و تبیین مشخصات بارز هنرهای حکمی از مباحثی ست که در این مجال بدان پرداخته شده است. بنا بر اصل درهم تنیدگی اجزای نفس، جویای هنرِ حکمی هر یک از ساحات قوای حسّی، تخیل، عاطفه، عقل نظری و عملی را در خدمت وصول به حکمت قرار می‌دهد و با پرورش ذوق استحسانی، کسب مهارت هنری، شناخت قواعد مدرسی و تصفیۀ روح، ترجمان حکمت در آثاری فاخر و جاودانه می‌گردد. شرح ارتباط هنرهای حکمی با حرّیت، عشق و مبادی الهام مساعی این جستار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Specifications of wise art at transcendent Philosophy

نویسنده [English]

  • nafise mostafavi
Assistant Professor of Islamic Art University of Tabriz
چکیده [English]

Mulla Sadra has referred to the Arts as "delicate indus‌tries” and he refers to the type of poetry composed by the wise artis‌t as "wise poetry" and mentions the wise artis‌t. These two are the basis for the generalization of wise poetry to wise art in this s‌tudy. Explaining the levels of wisdom, introducing the obs‌tacles to achieving it and explaining the salient features of wise art are some of the topics that this paper addresses. Due to the intertwining of the soul, the seeker of wise art puts all aspects of the sensory powers, imagination, emotion, theoretical and practical intellect to the service of attaining wisdom. With the cultivation of aes‌thetic tas‌te, the acquisition of artis‌tic skill, the knowledge of artis‌tic rules and purification of the soul the seeker becomes the translator of wisdom into great and timeless work. This article describes the relationship between wise arts and freedom, love, the sources of inspiration.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Delicate Indus‌tries
  • Wise poetry
  • Obs‌tacles to Wisdom
  • Freedom
  • Chas‌te love
ابن بابویه، محمد بن على (1378ق)، عیون أخبار الرضا علیه السلام، تصحیح مهدی لاجوردى، تهران: نشر جهان
ابن سینا، حسین (1381)، الاشارات و التنبیهات، تحقیق مجتبی زارعی، قم: بوستان کتاب
ابن سینا، حسین (1404)، الشفاء- الالهیات، تصحیح سعید زاید، الأب قنواتی، قم: کتابخانه مرعشی نجفی
ابن سینا، حسین (1425)، جامع البدائع، بیروت: دار الکتب العلمیه
ابن عربى (بی تا)، الفتوحات المکیة (4 جلدى)، بیروت: دار صادر
آذرفرنبغ و آذرباد (1381)، کتاب سوم دین کرد، ترجمه فریدون فضیلت، تهران: فرهنگ دهخدا
اردبیلی، سید عبدالغنی (1385)، تقریرات فلسفه امام خمینی، 3 جلدی، موسسه تنظیم و نشر آثار امام، چاپ دوم
ارسطو (1388)، درباره هنر شعر، ترجمه سهیل محسن افتان، تهران: حکمت، چ اول
استیس، و.ت. (1384)، عرفان و فلسفه، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران: سروش
افلاطون (1380)، دوره آثار افلاطون (4جلدی)، ترجمه محمدحسن لطفی، رضا کاویانی، تهران: خوارزمی
امام خمینی (1371)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ دوم
امام خمینی (1406ه.ق)، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم ومصباح الانس، موسسه پاسدار اسلام
امام خمینی (1423ه.ق)، شرح دعاءالسحر، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، بهمن1374 (1423ق)
امام خمینی (بی تا)، صحیفه امام، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
آوینی، مرتضی (1375)، حکمت سینما، تهران: بنیاد سینمایی فارابی
بلخاری، حسن (1392)، فلسفه هنر اسلامی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چ دوم
پازوکی، شهرام (1384)، حکمت هنر و زیبایی در اسلام، تهران: فرهنگستان هنر
پازوکی، شهرام (1393)، عرفان و هنر در دوره مدرن، تهران: نشرعلم
پورنامداریان، تقی (1367)، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، تحلیلی از داستان‌های عرفانی-فلسفی ابن سینا و سهروردی، چ دوم، تهران: علمی و فرهنگی
جعفری، محمدتقی (1378)، زیبایی و هنر ازدیدگاه اسلام، موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری، چ دوم
جعفری، محمدتقی (1379)، سه شاعر، موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری
حافظ (1390)، دیوان حافظ، به تصحیح: محمدقزوینی، تهران: پیام عدالت
خاتمی، محمود (1393)، پیش درآمد فلسفه ای برای هنر ایرانی، فرهنگستان هنر
ریخته‌گران، محمدرضا (1380)، هنر، زیبایی و تفکر، تهران: ساقی
سعادت پرور، علی (1379)، جمال آفتاب و آفتاب هر نظر، تهران: احیاء کتاب
سهروردی، شهاب الدین (1380)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح سید حسین نصر و هانری کربن، تهران: انجمن حکمت وفلسفه
صدری، مینا (1392)، نگاره های عرفانی، مقدمه محمد علی رجبی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
عطار نیشابوری، محمد (1386)، تذکرة الاولیاء، تصحیح محمد استعلامی، تهران: زوار
فارابی ابونصر (1371)، سیاست مدنیه. ترجمه سید جعفر سجادی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1375)، موسیقی کبیر، ترجمه آذرتاش آذرنوش
فولادی، علیرضا (1387)، زبان عرفان، قم: فراگفت
ملاصدرا، محمد (1354)، المبدأ و المعاد، تصحیح جلال الدین آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران
ملاصدرا، محمد (1360)، اسرار آلایات، تصحیح محمد خواجوی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران
ملاصدرا، محمد (1360)، الشواهد الربوبیه، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی
ملاصدرا، محمد (1368)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، قم: مصطفوی
ملاصدرا، محمد (1381)، رساله سه اصل، تصحیح سید حسین نصر، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا
مولوی، جلال الدین (1393)، مثنوی معنوی، تصحیح مجدد و ترجمه حسن لاهوتی، تهران: میراث مکتوب
هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان (1375)، کشف المحجوب، تصحیح د. ژوکوفسکی و مقدمه قاسم انصاری تهران: طهوری