فلسفه روایت عام و فراگیر دربارة وحدت و ثبات، و کثرت و تغییر در عالم و ذهن انسان است. ارسطو، ابن‌سینا و توماس آکوئینی به تبیین آن در موضوع مابعدالطبیعه پرداختند. اگرچه به نظر می‌رسد که هر سه متفکر موضوع مابعدالطبیعه را موجود بماهو موجود دانسته‌اند، اما معنا و سپهر موجود نزدشان متفاوت است. ارسطو در موضوع مابعدالطبیعه وحدت و ثبات را در سه حوزه دیده است؛ به عنوان حکمت در چهار علت طبیعی، به عنوان فلسفة اولی در موجود، که محمول نیست، و به عنوان الهیات در مبدأ و علت‌العلل. ابن سینا با دوری جستن از نظر ارسطو، وحدت و ثبات را در وجود مطلق دید و مبدأ و دیگر موجودات را از عوارض و اقسام وجود در نظر گرفت. نزد او وجود محمول، واحد، مطلق و مشترک معنوی است. توماس آکوئینی با بازگشت به ارسطو و دیگر یونانیان، و به عنوان یک متکلم مسیحی، وحدت و ثبات را در مبدأ یا خدا جستجو کرد. وجودشناسی او قائم به دو جوهر سرمدی و مخلوق است و به نوعی، جوهرشناسی ارسطو و افلاطونیان میانه را پی گرفته است. هر جوهر موجودی ذاتاً متمایز از دیگری است. وجود در این دو جوهر متشابه است و موجود بماهو موجود در جوهر مخلوق است. این دو متفکر با دو رأی متفاوت دربارة وحدت و ثبات، دو سرنوشت مختلف در هستی‌شناسی در غرب و عالم اسلامی رقم زدند.
Aristotle, Aristotle’s Metaphysics, A revised text with introduction and commentary by W. D. Ross, 2 vol., Oxford, 1970.
______, Metaphysics, in Complete Works, Jonathan Barnes, Princeton University Press, Princeton, N.J. 1991.
______, La Methaphysique, Trad., intr., notes et index par J. Tricot, Paris, 1986.
Avicenna, The Metaphysics of the Healing, tran. by Michael E. Marmura, Provo, Utah, 2005.
Avicenne, La Metaphysique du Shifa, intr., tra., et notes par George c. Anawati, 2 vol., Paris, 1978.
Jaeger, W.. Aristotle: Fundamentals of the History of his Development, Oxford: Oxford University Press, 1962.
Owens J., The Doctrine of Being in the Aristotelian Metaphysics, Toronto, 1978.
Thomas Aquinas, Quaestiones disputatae de veritate, roma, 1970.
______, Super De Trinitate, Corpus Thomisticus, Roma, 1959.
______, Scriptum super Sententiis, Parma, 1856.
______, Summa contra Gentiles, Taurino, 1961
______, Summa Theologiae, Roma, 1888,
______, In dudecim libros Metaphysicorum Aristotelis expositio, Turin-Rome, 1990.
______, Quaestiones disputatae De veritate, in Opera omnia, vol. 23, Rome, 1882.
______, Summa theologiae, Translated by Fathers of the English Dominican, Benziger Bros. edition, 1947.
______, Commentary on Aristotle’s Metaphysics, trans. By J. P. Rowan, Indiana, 1995.
______, De veritate (On Truth), trasl. by R. W. Mulligan, J. V. McGulynn and R. W. Scmidt, Indianapolis, Cambridge, 1995.
______, Quaestiones disputatae de malo, Nouvelle traduction pour Internet de Damien Saurel à partir de la traduction des moines de l'Abbaye de Fontgombault, mai 2005.
http://docteurangelique.free.fr
______, La somme contre les gentilles, Mise à disposition du site sur les œuvres complètes de Saint Thomas d'Aquin http://docteurangelique.free.fr, 2004
______, Scriptum super Sententiis, Traduction et notes par Raymond Berton, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, Edition numerique http://docteurangelique.free.fr
______, Questions quodlibetiques, Traduction par Jacques Menard, 2006, Traduction revue et corrigee par Dominique Pillet, Deuxième edition numerique http://docteurangelique.free.fr, Les œuvres complètes de Saint Thomas d’Aquin, mars 2009.
______, Somme Theologique, bibliothèque de l’edition du Cerf, 1984 Suivie du Supplementum realise par frère Reginald et de la Bible de Jerusalem. Mise à disposition du site sur les œuvres complètes de Saint Thomas d'Aquin Edition numerique http://docteurangelique.free.fr, 2010.
______, De potentia Dei, Traduction de Raymond Berton, Édition numerique, http://bibliotheque.editionsducerf.fr/ Mise à disposition pour le site http://docteurangelique.free.fr,
______, Questions quodlibetiques, Traduction par Jacques Menard, 2006, Traduction revue et corrigee par Dominique Pillet, Deuxième edition numerique http://docteurangelique.free.fr, Les œuvres complètes de Saint Thomas d’Aquin, mars 2009.
______, Super Boethium De Trinitate, Questions 1-4, translated by Rose E. Brennan, S.H.N. (Herder, 1946), Questions 5-6, translated by Armand Mauer, Toronto, 1953.
)