بررسی بصر محوریِ ملاصدرا در مسئله وجود ذهنی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه یاسوج

چکیده

برخی از تاریخ نگاران فلسفه، تفکر یونانی را  یک شناختِ بصر محور می دانند. از آنجا که یکی از اضلاع هندسه معرفتی فلسفه اسلامی تفکر یونانی است نگارندگان این پرسش را روبه روی خویش یافتند که آیا شناختِ بصر محور را می توان در جریان تفکر فیلسوفان اسلامی رصد نمود؟ بسیاری از واژگان مستعمل در منطق و فلسفه همانند تصور، صورت، وجود عینی، ظهور، تبیین و.....تداعی کننده و تایید گرِ چنین شناختی است.  نگارندگان در این جستار دایره پژوهش خود را محدود به مسئله وجود ذهنی ملاصدرا کرده اند و به این مسئله پرداخته اند که معلومات و مدرَکات ما نه تنها از تاثیر حواس ظاهری در امان نیستند؛ بلکه بیش از دیگر حواس تحت تاثیر قوه بینایی اند. ملاصدرا در مواضعی، خصوصا صور عقلی، سعی در دوری جستن از حس محوری (و بصر محوری) مبتنی بر نظام هستی شناختی و معرفت شناختیِ فلسفه اش می کند، اما به نظر می رسد اگر در خلال بررسی سخنان او در وجود ذهنی پرسشهایی از زاویه­ی دیدی خاص مطرح شود، او هم دچار چالش های جدیِ درون سیستمی می­گردد. به باور نگارندگان، مقوله شناخت در نظام فلسفی ملاصدرا، دست کم بر پایه آنچه در وجود ذهنی می­گوید تحت تاثیر نمودهای حسی معلومات خارجی است و بیش از سایر حواس،  بینائیده شده است و این نکته علاوه بر صور جزئی بر صور کلی صادق است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Investigation of Mulla Sadra's Vision-based theory in Mental Existence

نویسندگان [English]

  • Alireza Fazeli
  • ُSeyyed Mostafa Musavi Azam
  • Saeid Zafarabadi
Yasouj University
چکیده [English]

Some historians of philosophy consider Greek thought to be a vision-based theory of knowledge. Since one of the cornerstones of the epistemic geometry of Islamic philosophy is Greek thought, the writers have come up with the question of whether the recognition of vision-based can be seen in the course of thinking by Islamic philosophers? Many of the words used in logic and philosophy, such as imagination (Tasawor), form (Surat), objective existence (Wojud eyni), appearance (Zohur), explanation (Tabyin), etc., are the corollary and confirmatory of such cognition. In this essay, the authors have limited their research to the issue of the mental existence of Mulla Sadra and they are concerned with the fact that our knowledge and experience are not only affect the effect of apparent senses, but more than any other senses that are influenced by vision. Mulla Sadra, in positions, especially rational forms, tries to avoid the sense-based (and the vision-based) based on the ontological and epistemological system of his philosophy, But it seems that if his words are examined in his mental existence theory, he also faces serious challenges within the system. According to the authors, the category of knowledge in the philosophical system of Mulla Sadra, at least based on what is said in mental existence theory, is influenced by the senses of external information and more than other senses are affected by vision, and this point, in addition to particularities, includes unversals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mental Existence
  • Vision based Theory
  • Mulla Sadra
  1. ابراهیمی دینانی، غلامحسین، قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1372.
  2. ابوالعلاء معرّی و مؤید فی الدین شیرازی، بین ابی العلاء المعّری و داعی الدعاة الفاطمی خمس رسائل مفیدة، قاهرة: المطبعة السلفیة، 1349ق.
  3. افلاطون، دوره آثار افلاطون، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی، 1367.
  4. بوتبی،ریچارد، فروید در مقام فیلسوف، ترجمه سهیل سُمّی، تهران: انتشارات ققنوس، 1392.
  5. جوادی آملی، عبدالله، رحیق مختوم: شرح حکمت متعالیه، تنظیم و تدوین حمید پارسانیا، قم: مرکز نشر اسراء، 1382.
  6. خاتمی، محمود، مدخل فلسفه غربی معاصر، تهران: نشر علم، 1386.
  7. دیدرو، دنی، نامه‌ای درباره‌ی نابینایان برای آگاهی بینایان، در: از چشم نابینایان، مترجم اسکندر آبادی، تهران: نشر ماهی، 1396.
  8. سهروردی، شهاب الدین یحیی، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح هانری کربین، جلد دوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1373.
  9. صدرالدین شیرازی، محمد ابن ابراهیم، الشواهد الربوبیة، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1360.
  10. صدرالدین شیرازی، محمد ابن ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم، تصحیح محمد خواجوی، قم: انتشارات بیدار، 1366.
  11. صدرالدین شیرازی، محمد ابن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی، 1419.
  12. کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفه جلد پنجم، ترجمه امیر جلال الدین اعلم، تهران: انتشارات سروش و شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1370.
  13. کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفه جلد چهارم، ترجمه غلام رضا اعوانی، تهران: انتشارات سروش و شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1380.
  14. کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفه جلد نهم، ترجمه عبدالحسین آذرنگ و سید محمود یوسف ثانی، تهران: انتشارات سروش و شرکت مطالعات علمی و فرهنگی، 1384.
  15. نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، شرح الاشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغة، 1375.
  16. نیمن، سندی و جیکوب، نامیتا، امداد به کودکان نابینا، ترجمه رحیم رضاوندی، تهران: انتشارات مازیار، 1383.
  17. وال، ژان، بحث در مابعدالطبیعه، ترجمه یحیی مهدوی، تهران: انتشارات خوارزمی، 1380.
  18. یزدان پناه، سید یدالله، مبانی و اصول عرفان نظری، ویراست دوم، نگارش سید عطاء انزلی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1396.
  19. Noë, Alva, Action in Perception, Cambridge: MIT press, 2004.